كاربرد مقاصد گوناكون امر در رباعيات مولانا

مولانا از پر–سخنترين و البته از خوش–سخن–ترين شاعران و عارفان عالم ادبيات فارسي–ست. او چنان–كه در غزل داراي وسيع–ترين حجم از اثر است؛ در رباعي نيز بعد از عطار، داراي انبوه–ترين حجم از كار است. با مقداري تامل در مي–يابيم كه امر و نهي در رباعيات مولانا تا چه اندازه چشم–گير است و البته توجه به اين نكته كه امر و نهي در رباعيات داراي يك مفهوم واحد نيست؛ ذهن را به دريافتن مقاصد گوناگون اين ظرفيت زباني كه مولانا به آن بسيار توجه كرده است؛ جلب مي–نمايد. اين پژوهش حدود 420 عدد از رباعيات را در اين مقوله از علم معاني، بررسي نموده است، اما در همين تعداد نيز مشهود است كه رباعيات معدودي هستندكه در آنها امر و نهي يافت نمي–شود. اين پژوهش به شيوه–ي تحليلي توصيفي صورت گرفته است و به مخاطبان خويش آگاهي ميدهد كه مولانا تا چه اندازه بر تواناييهاي زباني آگاه بوده است و چگونه اين توانايي را در جهت بيان مقصود خويش بكار برده است. همچنين با توجه به اين–كه مولانا از سرودن شعر، بيان مقصود و تربيت و ارايه–ي انديشه–هاي عرفاني را مد نظر داشته است و خويش را در سخن–سرايي مكلف نمي–ساخته و براي اصل سرودن اهميت چنداني قايل نبوده است، چه اندازه از نبوغ در سخن–سرايي برخوردار بوده است.