بررسي تأثير جامي بر فرهنگ و هنر عصر نهم هـ . ق

نورالدين عبدالرحمان جامي در محيط حكمراني تيموريان چونان آفتابي است پرتلألوء كه عرصه‌ي زندگي‌اش صبغه‌اي كاملاً فرهنگي- اجتماعي دارد. جامي سردمدار سلسله‌ي نقشبنديه در جايگاه خاتم‌الشعرايِ عصر قرن نهم هـ.ق خدمات ارزنده‌اي در حيطه‌ي فرهنگ، هنر و عرفان ارائه داده است او شعر فارسي را در خدمت شاعرانه ساختن تفكر عرفاني ابن‌عربي به كار بست و با توجه به پيوند عميق و ناگسستني ادبيات و نقاشي ايراني تأثير بسزايي بر نقاشي ايراني نهاد. كه اين تأثيرگذاري از طريق كمال‌الدين بهزاد، سرآمد نگارگران ايراني كه نامش با مكتب هرات تيموري قرن نهم هـ.ق گره خورده و تحت پرورش تفكر، عرفان و اعتقاد جامي به سلسله‌ي نقشبنديه گرايش يافته بود به منصه‌ي ظهور رسيد. در مقاله حاضر سعي بر آن است تا تأثير تفكر جامي بر آثار بهزاد بررسي شود و نشان داده شود كه بهزاد چگونه تحت حمايت كنش‌گران هنري، سلطان حسين بايقرا و امير علي‌شير نوايي وزير حكومت وقت و متأثر از عرفان جامي آثار هنري خويش را حول محورِ انسان و انسانيت به تصوير درآورده است. بهزاد با گنجاندن مضمون عشق در شخصيت‌هايي كه به تصوير در مي‌آورد با زبان نمادين به مقام و منزلت انسان تأكيد داشته است.