مقايسه ساختار روايت با رويكرد بلاغت در تيمورنامه هاتفي جامي و شاهنامه فردوسي

هاتفي جامي از شاعران عهد تيموري و شهره به نظيره گويي است. از ميان آثار وي، تيمورنامه، بيش از سايرين قابل اعتناست. از سويي اثري حماسي-تاريخي با دقت و حكّ و اصلاحات در مدت چهل سال سروده شده است به علاوه سرايش اثري با محتواي جديد نسبت به محتواي كمابيش تقليدي و يكسان كتب غنايي اش، در قياس با نظامي، هاتفي نوآوري هايي را در حوزه پرداختن به ماجراها و بلاغت سخن، در حين آفرينش اثر نمايان مي كند. هر چند شاعر خرگرد، بيش از همه نظامي را پيشواي خود قرار مي دهد و قصد دارد چون او خمسه اي بسرايد ، اما در ساختار روايت در تيمورنامه، اعتناي خاصي به شاهنامه و سبك فردوسي دارد. اين توجه ويژه از آنجا نشأت مي گيرد كه فردوسي نمونه اعلاي ساختار در داستان حماسي و در عين حال بيان بليغ و گيراست. آنچه بيش از همه موجب مي شود اثر هاتفي در خور توجه مردم باشد، تقليد او در عين نوآوريست. شاعران بسياري در تاريخ ادبيات از فردوسي يا نظامي تقليد كرده اند. مقلّدان صِرف جايگاهي در اذهان مردم نداشته و تنها نامي در كتب تاريخ ادبيات از آنها مانده است و اين شعراي مقلّد-نوآور هستند كه با بهره گيري از آموزه هاي ادبي و فرهنگي شعراي بزرگ،دست به آفرينش آثاري ارزشمند زده اند كه در طول تاريخ نامشان را جاويد ساخته است.در اين مقاله به بررسي ساختار روايت در تيمور نامه و شاهنامه فردوسي با تكيه بر ظرايف بلاغي و توجه به نظريه روايت شناسي ولاديمير پراپ، از بزرگان صورت گرايي روس، كه آغازگر روايت شناسي نوين به شمار مي رود، پرداخته شده است. هاتفي در سرايش ساختارهاي خرد پيرو الگويي روايي است كه با نظريه پراپ نزديكي زيادي دارد. در قياس اين دو اثر تكيه ما بر بلاغت بوده است تا بتوانيم ظرايف فرهنگ و ادب ايراني را نيز نمايان سازيم.