بحران آب در دشت نيشابور، عوامل، پيامدها و راهكارها

منابع آب زيرزميني يكي از مهم ترين و ارزان ترين منابع آب به شمار مي روند. شناخت صحيح و بهره برداري اصولي ازآنها در مناطق خشك و نيمه خشك مي تواند در توسعه پايدار فعاليت هاي اجتماعي و اقتصادي آن منطقه نقش به سزايي داشته باشد. در اين تحقيق به بررسي همه جانبه دشت نيشابور به عنوان دشتي كه با افت محسوس سطح آب زيرزميني همراه بوده، پرداخته شده است. دشت نيشابور در زمينه آب زيرزميني يكي از دشت هاي مهم استان خراسان بوده و بعد از دشت مشهد پرآب ترين دشت استان خراسان محسوب مي شود، به طوريكه سالانه بيش از 700 ميليون متر مكعب آب زيرزميني توسط چاه هاي عميق و نيمه عميق از آبخوان آن استخراج مي شود. براي بررسي بحران افت سطح آب زيرزميني در اين دشت از تراز سطح آب در طي دوره زماني 1370 تا 1393، زمين شناسي، وضعيت بهره برداري آبخوان دشت، وضعيت كشاورزي، داده هاي اقليمي و اطلاعات فرونشت دشت، استفاده شده است. بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد كه سطح آب زيرزميني دشت نيشابور در طول دوره آماري 18 متر افت داشته است، كه رشد سال به سال چاه ها بعنوان عامل مهم موجب افزايش بهره برداري و اضافه برداشت آبخوان دشت نيشابور گرديده است. باتوجه به اينكه شهرستان نيشابور با 46/ 9 درصد سهم در سطح برداشت محصولات زراعي، بالاترين سطح زراعي برداشت شده نسبت به شهرستانهاي ديگر استان را در سال 92-1391به خود اختصاص داده است، مي توان يكي ديگر از عوامل مهم اضافه برداشت آبخوان دشت نيشابور را افزايش سطح زير كشت طي ساليان اخير و برداشت بيش از حد آب براي آبياري از منابع زيرزميني دانست. با استفاده از راهكارهاي پيشنهادي همچون تعيين الگوي كشت بهينه ، استفاده از روشهاي آبياري مدرن، آبياري برنامه ريزي شده و مديريت مصرف آب آبياري و برداشت از منابع متناسب با پتانسيل استحصال آب از آبخوان مي توان كسري مخزن دشت را كاهش داد.