ضرورت توجه به افزايش بازده آبياري در بخش كشاورزي (مطالعه موردي باغ هاي گردو در شهرستان تويسركان، استان همدان)

ايران سومين توليد كننده بزرگ گردو در جهان است و استان همدان يكي از قطب هاي توليد اين محصول در كشور محسوب مي شود. سود آوري محصول گردو سبب شده است از دهه 1360 در نواحي كه شرايط رشد و باروري درخت گردو وجود دارد به تدريج و بدون توجه به اصول علمي الگوي كشت سنتي و سازگار با محيط از كشت بيش از ده محصول يك ساله به باغ هاي گردو به صورت تك محصول تغيير يابد. و اكنون با بارور شدن اكثر اين باغ ها عدم تأمين نياز آبي و نوسان هاي اقليمي (خشك سالي، سرمازدگي، تگرگ و آفتاب سوختگي و ... ) هر ساله خسارات زيادي را متوجه باغدران مي سازد. در اين تحقيق به صورت موردي توان محيطي محدوده اي به وسعت 31.2 كيلومترمربع از حوضه آبريز قلقل رود (شهرستان تويسركان در استان همدان) در ارتباط با تأمين نياز آبي سطح زير كشت درختان گردو با استفاده از معادله بيلان هيدرولوژي، مشاهدات ميداني و نرم افزار كراپ وات CROPWAT ارزيابي شده است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد در صورتي كه بخواهيم با شيوه كنوني انتقال و آبياري (با بازده 35%) نياز آبي باغ هاي گردوي اين محدوده را برطرف سازيم سطح زير كشت 27% بيش از توان محيط در استحصال آب قابل كشاورزي با بارندگي ميانگين گسترش يافته است. ولي با افزايش بازده آبياري به 48% از طريق بهبود در شبكه انتقال امكان حفظ سطح زير كشت كنوني فراهم مي شود، همچنين با به كار گيري شيوه هاي جديد آبياري به نسبت افزايش بازده ضمن اينكه امكان كشت ساير محصولات در زمين هاي باير فراهم مي شود مي تواند زمينه ساز كاهش خسارت به كشاورزان در برابر نوسان هاي اقليمي باشد.