ارزيابي كيفيت محيط مسكوني در محلات فقيرنشين شهر تهران (نمونه مطالعاتي: محله خزانه)

در كشور ما جريان سريع شهر نشيني طي چند دهه اخير، با ضربآهنگ چشم گيري رو به گسترش بوده است؛ به گونه اي كه اين پديده ي در حال رشد، مشكلات اقتصادي، اجتماعي، كالبدي، فرهنگي و زيست محيطي فراواني را در اغلب شهرهاي بزرگ ايران به وجود آورده است. در پي شكوفايي اقتصادي عصر طلايي و پاسخگويي صرف به نيازهاي كمي كه به نامطلوب شدن محيط هاي شهري براي زندگي انجاميد، بسياري از انديشمندان علوم اجتماعي و همچنين برخي از معماران و برنامه ريزان در پي مطلوب سازي محيط شهري، بر لزوم توجه به كيفيت هاي مورد نياز شهر تاكيد ورزيدند. پژوهش حاضر با هدف ارزيابي كيفيت محيط مسكوني در محله هاي كم درآمد شهر تهران و با مطالعه موردي محله خزانه تهيه شده است؛ مباني نظري تحقيق، عوامل و مولفه هاي موثر بر كيفيت محله هاي شهري برگرفته از آراي چندين نظريه پرداز از جمله فرانسيس تيبالدز، جين جيكوبز، شالوك، هاتن و هانتر و... از ديدگاه هاي متفاوت بررسي و در قالب متغيرها و معيارهاي منطبق بر محله طبقه بندي شده است. روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي-تحليلي است و به منظور ارزيابي نهايي و تحليل داده ها از روش رگرسيون چند متغيره بهره گرفته شده است. مدل ارزيابي كيفيت در قالب سه متغير اصلي كالبدي، اجتماعي-فرهنگي و زيست محيطي به صورت سلسله مراتبي و ايجاد درخت ارزش از پايين به بالا ايجاد گرديده است. دسترسي، مطلوبيت زيبا شناسي، تنوع و سرزندگي، خوانايي، مشاركت و روابط متقابل اجتماعي، هويت و معني، امنيت و ايمني و آلودگي زيست محيطي معيارهاي مرتبط با كاراكتر كيفيت محيطي بوده اند كه با توجه به ويژگي هاي محيطي محله برگزيده شده اند. شيوه جمع آوري اطلاعات ميداني بر پايه بررسي هاي عيني محقق و تكميل پرسشنامه از ساكنان و مسئولان بوده است. نتايج پژوهش در سطوح متغيرها حاكي از آن است كه بزرگترين ضريب مدل، متعلق به بٌعد فرهنگي-اجتماعي بوده كه اين نشان دهنده ي تاثير بيشتر اين متغير بر كيفيت محيط زندگي در محله است. در ادامه امتياز نهايي در خصوص معيارهاي پژوهش متعلق به آلودگي هاي محيطي بوده كه اين امر نشان دهنده تاثير بيشتر اين معيار بر كيفيت محيط زندگي در محله كم درآمد خزانه مي باشد.