پروژه‌هاي شهري بانك جهاني براي توانمندسازي و ساماندهي سكونتگاه‌هاي غيررسمي در ايران: از اهداف تا واقعيت‌ها

اين مقاله به سنجش ابعاد، سطوح و ميزان موفقيت پروژه «بهسازي شهري و اصلاحات بخش مسكن ايران» در همكاري با كميته ملي اسكان بشر و با حمايت بانك جهاني در رسيدن به اهداف خود براي تحقق يك فرايند مشاركتي پايدار، شناخت و ارزيابي موانع موجود در زمينه تحقق‌پذيري آن و دست‌يابي به نكات آموزنده براي ارتقاي سطح تحقق‌پذيري فرايندهاي مشاركتي مشابه مي‌پردازد. در تدوين اين مقاله، پس از مطالعات اسنادي، مصاحبه‌هايي با كارشناسان، متخصصان و دست‌اندركاران پروژه (مديران و كارشناسان دولتي، مشاوران و كارشناسان بانك جهاني، متخصصان حرفه و دانشگاه و برنامه‌ريزان و طراحان پروژه) انجام شد. نظرات كارشناسي ساير دست‌اندركاران -كه امكان مصاحبه با ايشان فراهم نشد- از گفتگوهاي تخصصي منتشرشده در منابع مكتوب داخلي و خارجي استخراج و مورد استفاده قرار گرفت. يافته‌ها حاكي از موفقيت پروژه در سطح كلي و حيطه نظري و عدم توفيق نسبي آن در حيطه عملي -از تهيه و اجرا تا ارزيابي و پيمايش- است. از منظر كارشناسان شناسايي دقيق زمينه پروژه، شناسايي دقيق بهره‌وران و نهادهاي تأثيرگذار بر پروژه و ظرفيت‌هاي هر گروه، هوشمندي و سياست‌ورزي در گفتگو با صاحبان قدرت در سطح ملي و افراد داراي نفوذ در سطح محلي، پيگيري مستمر مسئله توسط پيشروان آگاهي اجتماعي، تلاش براي ايجاد تغييرات گام‌به‌گام از مقياس‌هاي كوچك‌تر و كم‌تر حساسيت‌زا (مقياس محلي) تا مقياس‌هاي بزرگ‌تر (مقياس ملي)، تلاش براي ايجاد نظام مالي پايدار حامي پروژه و توجه به نيازهاي ساكنان و درگير كردن هرچه بيشتر آنها با پروژه و ايجاد مكانيزمي براي استفاده از مشاركتشان، امكان تحقق‌پذيري فرايندهاي مشاركتي مشابه را افزايش مي‌دهد.