چالش هاي فراروي مديريت يكپارچه شهري در بازآفريني پايدار محلات هدف سكونتگاه هاي غيررسمي (مورد مطالعه : سبزوار)

رشد فزاينده ابعاد شهرنشيني و شكل گيري مقياس هاي جديدي از رشد شهري در چند دهه اخير موجب شده است كه شهر و شهرسازي معاصر با چالش هاي نويني مواجه شود . از جمله مشكلات فراروي شهرهاي امروزي نه تنها در كلانشهرها بلكه در بسياري از شهرهاي مياني و حتي برخي شهرهاي كوچك، سكونتگاه‌هاي غيررسمي مي‌باشد كه متاثر از فضاي سياسي حاكم بر كشور، مناطق و شهرها شكل گرفته و رشد كرده‌اند. سكونتگاه هاي غيررسمي به عنوان يكي از نشانه هاي توسعه ناپايدار، نمود فضايي روند شهري شدن فقر به مثابه يك الگوي سكونتي ويژه هستند. اما قدر مسلم براي توانمندسازي اجتماعي- اقتصادي ساكنين، نوع، ماهيت و فرآيند مداخلات از جمله مفاهيمي است كه جايگاه ويژه اي در مديريت نوين شهري در اين محلات دارد. كليد موفقيت در بازآفريني پايدار اين محلات، از طرفي به ديدگاه‌هاي مداخله گرايانه مديريت شهري و از طرف ديگر به ديدگاه‌هاي مشاركت جويانه ساكنين بر مي‌گردد. ظرفيت سازي قانوني براي هموار كردن بستر مداخلات محلي در راستاي مديريت يكپارچه شهري براي تحقق توانمندسازي، هدفي است كه در اين تحقيق مورد پيگيري قرار گرفته است. اين مقاله از نوع كاربردي بوده و با روش توصيفي و تحليلي و استفاده از ابزار پيمايش ميداني، مصاحبه و بررسي اسناد موجود در تركيب با مطالعات كتابخانه اي، انجام شده است. در بخش كيفي نيز براي تحليل مصاحبه‌ها از كدگذاري و مقوله بندي باز و محوري استفاده شده است. شهر سبزوار با 250 هزار نفر جمعيت در شمال شرق كشور در مسير جاده مشهد-تهران واقع گرديده است. ساكنين سكونتگاههاي غيررسمي شهر سبزوار در 7 محله با جمعيت 50 هزار نفري حدود بيست درصد از كل جمعيت شهر را به خود اختصاص داده است. از نظر مساحت اين محلات با مساحت حدود 500 هكتار 15 درصد از مساحت شهر را اشغال كرده است كه از اين 7 محله با پراكنش جغرافيايي در تمام جهات پيراموني شهر تعداد 4 محله مورد مطالعه اين تحقيق قرار مي گيرد. يافته‌هاي تحقيق در چهار محله هدف شهر سبزوار نشان مي‌دهد كه پياده سازي مديريت يكپارچه شهري با مشاركت 22 نهاد و اداره و نمايندگان معتمدين محلي در قالب ستاد مركزي بازآفريني و 5 كميته تخصصي ذيل ستاد، راهگشاترين شيوه براي توانمندسازي اين جوامع مي‌باشد اما موانع قانوني و حقوقي پيش رو، مستلزم واگذاري براي اختيارات در چارچوب حكمروايي محلي مي‌باشد كه از جمله مهم‌ترين موانع تجربه شده در محلات هدف سبزوار، عدم برخورداري از سند مالكيت اراضي دولتي و وجود معارضين بدون سند مالكيت رسمي، موانع حقوقي واگذاري خدمات از طرف نهادهاي خدمات رسان در راستاي قانون منع فروش و واگذاري اراضي فاقد كاربري مسكوني، معضل حدنصاب زمين براي صدور پرووانه ساختماني، عدم واگذاري اختيارات قانوني در خصوص تامين اعتبار در چارچوب كميته برنامه ريزي شهرستان در تعريف پروژه‌هاي اولويت دار را مي‌توان نام برد كه در پايان راهكارهايي در چارچوب ظرفيت ستاد بازآفريني پايدار شهرستان‌ها در قالب حكمروايي محلي براي موانع مذكور پيشنهاد گرديده است.