مقايسه اثر تمرين تداخل زمينه‌اي در سطوح كم و زياد بر يادگيري يك مهارت زنجيره‌اي در دختران مقطع ششم ابتدايي

مقدمه: بشر همواره در حال يادگيري مهارت‌هاي مختلف مي‌باشد. دربين دو نقطه پيوستار مهارت‌هاي مجرد و مداوم، مهارت‌هاي زنجيره‌اي قرار دارند، كه شامل گروهي از مهارت‌هاي مجرداند كه زنجيروار به هم متصل شده پشت سرهم اجرا مي‌شوند تا عمل پيچيده ومشكل‌تري رابه وجود آورند. مهارت كاتا از اين نوع مي‌باشد. كاتا به دنباله‌اي مشخص از حركات به همراه چرخش‌ها گفته مي‌شود كه بر اساس يك الگوي منظم و متوالي انجام مي‌گيرد. در خصوص شرايط تمرين، نحوه‌ي برنامه‌ريزي تمرين در جلسات مختلف از اهميت زيادي برخوردار است. يكي از راه‌هاي برنامه‌ريزي تمرين، به‌كار بردن پديده‌اي به نام تداخل زمينه‌اي است. تمرين مسدود منجر به يادگيري سريع مهارت مي‌گردد. تمرين تصادفي يا نامنظم، فراگيري بسيار آهسته‌تري را به‌دنبال خواهد داشت، اما يادداري و انتقال را در مقايسه با تمرين قالبي و منظم تسهيل مي‌كند. اگر چه محققان شواهد زيادي را در حمايت از تداخل زمينه‌اي ارائه نموده‌اند، اما به‌نظر مي‌رسد برخي عوامل مانند سن و سطح تبحر مي‌توانند فوائد تداخل زمينه‌اي را تحت‌الشعاع قرار دهند. هرچند تحقيقاتي در زمينه بررسي اثر تداخل زمينه‌اي بر بسياري از مهارت‌ها انجام شده، اما در خصوص تأثير آن بر مهارت‌هاي حركتي زنجيره‌اي مثل كاتا تحقيقي صورت نگرفته است. از اين‌رو هدف از پژوهش حاضر مقايسه اثر تمرين به روش تداخل زمينه‌اي و مسدود بر يادگيري مهارت كاتا در دختران مبتدي مي‌باشد. روش شناسي: 49 نفر از دانش‌آموزان مقطع ششم ابتدايي به‌طور تصادفي انتخاب شدند و در دو گروه تداخل زمينه‌اي و گروه مسدود قرار گرفتند. گروه‌ها به‌مدت 5 جلسه و در هر جلسه با 5 كوشش به تمرين پرداختند. سپس آزمودني‌ها در آزمون‌هاي يادداري و انتقال شركت كردند. از آزمون كلموگروف اسميرونوف جهت بررسي نرمال بودن داده‌ها و با توجه به نرمال بودن توزيع نمرات از روش آماري تحليل واريانس يك‌طرفه استفاده شد. با توجه به معناداربودن از آزمون تعاقبي توكي جهت مقايسه‌ي جفت ميانگين‌ها استفاده گرديد. سطح معناداري نيز 05/0≥ p در نظر گرفته شد. نتايج: نتايج بدست آمده نشان داد تفاوت معنادار بين گروه‌ها در مراحل يادداري (002/0p=) و انتقال (001/0p=) وجود داشت. در هر دو مرحله برتري با گروه تداخل زمينه‌اي بود. بحث و نتيجه‌گيري: با‌توجه به نتايج به دست آمده، مي‌توان بيان كرد كه طبق فرضيه پردازش معنادارتر و متمايزتر، تفاوت‌هاي موجود در نيازهاي تكليف در تمرين تصادفي باعث بهبود تجزيه و تحليل مقايسه‌اي اعمال مورد نياز براي كامل كردن تكاليف مي‌شود. درنتيجه بازنمايي هر تكليف پس از تمرين تصادفي نسبت به تمرين مسدود بيشتر در ذهن مانده و به خاطر آورده مي‌شود. از اين‌رو گروه تمرين تداخل زمينه‌اي در مرحله يادداري نسبت به گروه مسدود، عملكرد بهتري داشت. همچنين طبق فرضيه بسط، مقايسه عملي كه درحال انجام است با تكليف قبلي كه فرد در حافظه فعال خود نگه داشته است، مي‌تواند منجر به يادگيري بهتري شود. به‌عبارتي فراگيرنده درگير راهبرد‌هاي متنوع‌تر كه منجر به فعاليت شناختي بيشتر مي‌شود، خواهد بود كه مي‌تواند سبب عملكرد بهتري در آزمون انتقال شود. به‌طور كلي مي‌توان چنين استنباط كرد كه استفاده از تمرينات تداخل زمينه‌اي در يادگيري كاتا در دانش‌آموزان دختر مبتدي مي‌تواند تاثير مثبت داشته باشد.