شناسايي اختلالات وضعيتي كمربند شانه زنان مبتلا به سرطان پستان و تاثير يك برنامه تمريني اصلاحي

مقدمه: سرطان پستان و درمان‌هاي آن منجر به عوارض حاد و طولاني مدت مي‌شوند. از آن جمله مي توان به نقص عضو، وضعيت جبراني ناشي از دست دادن پستان، آسيب اعصاب ناحيه زير بغل و اختلال تقارن تنه ناشي از جراحي، درد ناشي از زخم وسيع بعد از جراحي، چسبندگي بافت ناحيه سينه و زيربغل به دليل پرتودرماني و اختلال در تعادل و وضعيت استاتيك به دليل شيمي درماني اشاره نمود . اين در حالي‌ست كه اختلالات وضعيتي ناشي از سرطان پستان و درمان آن پس از ماه‌ها همچنان مشاهده مي‌شوند (2) و مطالعات معدودي به ارزيابي و اصلاح وضعيت بدني بيماران سرطان پستان، حداقل يك سال پس از درمان، پرداخته‌اند. از اين رو هدف از انجام اين مطالعه ارزيابي عوارض سرطان و درمان آن در وضعيت بدني كمربند شانه بهبوديافتگان سرطان پستان و بررسي تاثير يك برنامه تمريني اصلاحي بر تغييرات وضعيتي در ميان زنان بعد از درمان سرطان پستان بود. روش شناسي: اين پژوهش از نوع كارآزمايي باليني تصادفي و شامل 27 زن يائسه مبتلا به سرطان پستان كه درمان‌هاي جراحي، شيمي درماني و پرتودرماني را، حداقل يك سال قبل كامل كرده بودند و 23 زن يائسه سالم با دامنه سني 65-45 سال بود. وضعيت بدني زنان سالم و بيمار در ناحيه كمربند شانه اندازه گيري شد. سپس گروه مبتلا به سرطان به صورت تصادفي در دو گروه شاهد و مداخله قرار گرفتند. گروه مداخله به مدت چهار هفته (چهار جلسه در هفته) در برنامه تمريني مقاومتي با كش تمرين و جنبش‌پذيري، با اجرا در منزل، شركت نمودند. در طول مدت مداخله گروه شاهد هيج تغييري در ميزان فعاليت روزانه خود نداشتند. متغيرهاي وضعيت بدني كمربند شانه (راستاي كمربند شانه، راستاي استخوان كتف، كايفوز، تفاوت فاصله زواياي تحتاني كتف) با استفاده از روش عكس برداري ديجيتال، در گروه بيمار قبل و بعد از اعمال مداخله و در زنان سالم ارزيابي شد (1). تحليل داده ها با استفاده از آزمون‌هاي MANOVA (آزمون تحليل واريانس چند متغيره) و ANCOVA (تجزيه و تحليل كوواريانس) صورت پذيرفت. نتايج: يافته ها حاكي از تفاوت معني‌دار وضعيت بدني افراد مبتلا به سرطان پستان و افراد سالم بود. در بخش دوم به دنبال اتمام مداخله تمريني بهبود معناداري در زاويه كايفوز پشتي و راستاي استخوان كتف بيماران مشاهده شد. فاصله استخوان كتف تا ستون فقرات پس از تمرين بدون تغيير باقي ماند و انحراف راستاي كمربند شانه بهبود غيرمعناداري را نشان داد. بحث و نتيجه گيري: با توجه به اختلالات ساختاري ماندگار به دنبال درمان سرطان پستان لازم است براي پيشگيري از ناهنجاري‌هاي ايجاد شده استراتژي هاي اصلاحي و درماني را در نظر گرفت و توجه ويژه‌اي را به توان بخشي اوليه معطوف داشت. از سوي ديگر بهبود معنادار به دست آمده در دو متغير كايفوز و راستاي كتفي به دنبال برنامه تمريني كوتاه مدت و در منزل، براي بيماران مبتلا به سرطان پستان، با توجه به محدوديت دسترسي به امكانات اصلاحي-درماني و زمان سپري شده از درمان مي‌تواند قابل توجه باشد. در عين حال با توجه به تغييرات پيشرونده وضعيت بدني به دنبال درمان سرطان پستان و تغييرات اندك و غيرمعنادار برخي متغيرها به دنبال مداخله، ضروري است مداخله تمريني اصلاحي براي مدت طولاني‌تر و در حين درمان سرطان پستان يا بلافاصله پس از آن نيز استفاده شود.