رابطه شتاب خطي تيبيا با زاويه مفصل زانو در صفحه ساجيتال و فرونتال هنگام فرود تك پا

مقدمه: آسيب ACL از شايع‌ترين آسيب‌ها در فعاليت‌هاي ورزشي محسوب مي‌شود و گزارش شده است تقريبا 70 درصد اين آسيب‌ها در شرايط غير برخوردي مانند توقف‌هاي ناگهاني، حركات برشي و فرود اتفاق مي‌افتد. فرود از جمله حركات متداول ورزشي است كه مي‌تواند نيروي برخوردي به بزرگي 2 تا 12 برابر وزن بدن ايجاد كند و طبق آناليزهاي انجام شده از مكانيزم‌هاي مهم بروز آسيب ACL زاويه فلكشن كم و والگوس زياد در لحظه فرود است. در مطالعات مختلف نشان داده شده است كه هنگام فرود، نيروي برخوردي با شتاب خطي تيبيا رابطه مستقيم دارد و از اينرو شتاب تيبيا به عنوان يكي از روش‌هاي تحليل ضربه مورد توجه قرار گرفته است (1). حال با توجه به اينكه شدت نيروي برخوردي در لحظه تماس ممكن است زاويه زانو را تحت تاثير قرار مي‌دهد، هدف تحقيق حاضر رابطه شتاب خطي تيبيا با زاويه مفصل زانو در صفحه ساجيتال و فرونتال هنگام فرود تك پا بود. روش‌شناسي: 15 آزمودني زن جوان (5/1±6/20 سال) كه سابقه ي هيچگونه اختلال اسكلتي-عضلاني نداشتند و از سلامت عمومي برخوردار بودند، براي شركت در اين تحقيق داوطلب شدند. براي اندازه‌گيري شتاب تيبيا يك ماركر انعكاسي پاسيو بر نقطه مياني محور طولي تيبيا و براي اندازه‌گيري زواياي مفصلي شش ماركر بر اساس مدل گيت پلاگ-اين بر تروكانتر بزرگ ران، اپي‌كنديل خارجي ران، قوزك خارجي، متاتارسال پنجم، برجستگي درشت‌نئي و نقطه مياني خطي كه خار خاصره قدامي فوقاني را به استخوان كشكك متصل مي‌كند، نصب شد (2). سپس از آزمودني‌ها خواسته شد از ارتفاع 60 سانتي‌متري سه مرتبه عمل فرود تك پا را در برابر شش دوربين سه‌بعدي آناليز حركت انجام دهند. داده‌هاي ثبت شده توسط نرم‌افزار كورتكس و نرم‌افزار MATLAB مورد پردازش قرار گرفت و پارامترهاي حداكثر شتاب خطي تيبيا، حداكثر زاويه فلكشن و حداكثر زاويه والگوس زانو بعد از فرود محاسبه شد. تحليل آماري داده‌ها نيز به وسيله نرم‌افزار SPSS v23 و با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون، براي تعيين رابطه بين شتاب خطي تيبيا با حداكثر زاويه فلكشن و والگوس زانو، در سطح معني‌داري 05/0 انجام گرفت. نتايج: يافته‌هاي تحقيق حاضر نشان داد كه با افزايش حداكثر شتاب خطي تيبيا، حداكثر زاويه فلكشن زانو افزايش مي‌يابد اما رابطه معني‌دار گزارش نشد (440/0 r=، 115/0 P=). همچنين نتايج نشان داد افزايش حداكثر شتاب خطي تيبيا با افزايش حداكثر زاويه والگوس زانو رابطه‌اي معني‌دار و مثبت دارد (630/0 r=، 016/0 P=). بحث و نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج تحقيق حاضر، افزايش ميزان شتاب تيبيا كه بيانگر افزايش نيروي عكس‌العمل زمين است، با افزايش فلكشن زانو متناسب نيست و در نتيجه جذب شوك را كاهش مي‌دهد و از طرف ديگر افزايش شتاب تيبيا منجر به افزايش زاويه والگوس زانو شد (3). يكي از اجزاي كليدي در آسيب ACL، افزايش حركت خارجي زانو در صفحه فرونتال است و افزايش در ميزان والگوس زانو باعث افزايش فشار بر اين ليگامنت مي‌شود. همچنين مشخص شده است زمانيكه زاويه فلكشن زانو كاهش پيدا كند، نيروهاي برخوردي 1% افزايش پيدا مي‌كنند. كاهش فلكشن زانو هنگام فرود از نظر مكانيكي بازدارنده همسترينگ در مقابل نيروهاي قدامي است و در نتيجه ACL را تحت استرس بيشتري قرار مي‌دهد. به نظر مي‌رسد زنان قادر به استفاده از مكانيزم‌هاي مناسب براي جذب و تعديل نيروهاي وارده هنگام فرود نيستند و افزايش جذب شوك را از طريق مكانيزم آسيب‌زاي افزايش والگوس انجام مي‌دهند كه احتمال كشيدگي ACL را افزايش خواهد داد.