رابطه توانمند سازي با رفتار شهروندي اعضاي هيأت علمي تربيت بدني دانشگاه آزاد اسلامي

مقدمه: رقابت دانشگاه هاي جهان براي كسب رتبه هاي بالاتر روز به روز فشرده تر مي شود. يكي از اركان مهم در كسب رتبه بهتر، اعضاي هيات علمي هر دانشگاه مي باشند كه مي توانند با يك نقش رفتاري و نگرشي فراتر از وظايف رسمي خود كه در اصطلاح رفتار شهروندي سازماني ناميده مي شود به موفقيت بيشتر دانشگاه كمك كنند. رفتار شهروندي يك رفتار خودجوش و آگاهانه است كه به طور مستقيم و آشكار توسط سيستم رسمي پاداش سازمان پيش بيني نمي شود. اما، به طور كلي عملكرد سازمان را بهبود مي بخشد(1). بسياري از محققان عوامل موثر بر رفتارهاي شهروندي افراد سازمان هاي مختلف را مورد بررسي قرار داده اند(2، 3). از جمله اين متغيرها، احساس و طرز تلقي اعضاي هيأت علمي نسبت به شغل و سازمانشان است كه احتمالاً مي تواند در بهبود رفتار شهروندي آنان نقش داشته باشد. اين مفهوم كه از آن با عنوان توانمندسازي ياد مي شود، از جمله مهم ترين اقدامات منابع انساني در سازمان ها محسوب مي گردد. هدف تحقيق حاضر، تعيين رابطه توانمند سازي با رفتار شهروندي سازماني اعضاي هيأت علمي تربيت‌بدني بود. روش شناسي: روش تحقيق، از نوع همبستگي و جامعه آماري شامل كليه اعضاي هيأت علمي تربيت‌بدني دانشكده‌ها و گروه‌هاي تربيت‌بدني مراكز دانشگاه‌ آزاد اسلامي استان تهران بودند(180N=)، از اين تعداد 130 نفر به روش نمونه‌گيري تصادفي به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت جمع‌آوري داده‌هاي مربوط به توانمند سازي و رفتار شهروندي سازماني اعضاي هيأت علمي به ترتيب از پرسشنامه استاندارد توانمندسازي اسپريتزر (1995) و پرسشنامه رفتار شهروندي سازماني پودساكف (1990) استفاده شد. پايايي پرسشنامه‌ها، پس از تأييد روايي آنها توسط متخصصين، در تحقيقي راهنما با استفاده از ضريب آلفاي كرونباخ به ترتيب 91/0 و 87/0 به دست آمد. جهت تجزيه و تحليل داده‌ها از آمار توصيفي و آمار استنباطي(آزمون كولموگروف اسميرنوف، همبستگي تاو بي كندال و رگرسيون چندگانه با روش ورود همزمان) استفاده شد. نتايج: نتايج تحقيق رابطه مثبت و معني‌داري را بين توانمند سازي اعضاي هيأت علمي و رفتار شهروندي سازماني آنها نشان داد. همچنين، نتايج نشان داد كه بين سه بعد توانمند سازي اعضاي هيات علمي تربيت بدني( احساس معني داري، احساس خود تعييني و احساس موثربودن) با رفتار شهروندي سازماني آنها رابطه مثبت و معني داري وجود دارد. نتايج رگرسيون چندگانه نيز نشان داد كه تنها مؤلفه احساس معني داري، پيش‌بين معني‌داري براي رفتار شهروندي اعضاي هيات علمي مي‌باشد. بحث و نتيجه گيري: با توجه به نتايج تحقيق پيشنهاد مي شود كه ضمن توجه به ويژگي هاي شخصيتي نظير ميزان روحيه جمع گرايي، كار تيمي و مثبت انديشي در زمينه جذب و استخدام اعضاي هيات علمي، از احساسات، باور ها و طرز فكر آنها در مورد نقش شان در دانشگاه اطلاع حاصل شود. همچنين روساي گروه ها و دانشكده هاي تربيت بدني دانشگاه آزاد اسلامي از طرقي مانند تلاش در زمينه ارتقاي باور هاي اعضاي هيات علمي در زمينه با مفهوم بودن شغل شان، تقويت محيطي دوستانه در دانشكده به منظور ارتقاي روابط و كار تيمي بين دانشجويان و اساتيد، تقويت نظام شورايي و مشاركتي در تصميم گيري هاي مربوط به استراتژي ها، راهبرد هاي مديريتي و پيامد هاي شغلي اعضاي هيات علمي، تعلق بيشتري در آنها نسبت به گروه يا دانشكده ايجاد نموده و از اين طريق بر افزايش رفتار هاي فرانقش اعضاي هيات علمي موثر باشند.