رابطه بين فعاليت بدني (شاخص كار، ورزش، اوقات فراغت) و برخي شاخص هاي فيزيولوژيك

مقدمه:يكي از پيامدهاي ماشيني شدن زندگي، تغيير سبك زندگي مي‌باشد كه منجربه فقر حركتي شده است. فقر حركتي عامل بسياري از بيماريهاي جان فرسا چون چاقي، ضعف دستگاه هاي قلبي و عروقي و تنفسي است و به طور مستقيم و غيرمستقيم سلامتي انسان را به خطر مي اندازد(1). نتايج تحقيقات نشان داده است كه فعاليت‌بدني يكي از راه‌هاي مقابله با خطر افزايش وزن و باعث كاهش بروز بيماريهاي قلب، بهبود فشارخون و تغييردر درصد چربي بدن و شاخص توده بدن مي‌شود. اكثر تحقيقات به بررسي تاثير شاخص ورزش بر شاخصهاي فيزيولوژيك پرداخته‌اند ولي تحقيقات كمي به بررسي تاثير فعاليت‌بدني كاري(شغلي)و فعاليت‌بدني هنگام اوقات‌فراغت بر شاخصهاي فيزيولوژيك پرداخته‌اند. با توجه به نتايج متفاوت مطالعات انجام شده و اهميت شناخت كاستي‌ها، مشكلات و عواملي كه سلامت جسمي را بخصوص دراستان خوزستان به مخاطره مي‌اندازد بر آن شديم تا ميزان فعاليت‌بدني در سه حوزه كار، ورزش و اوقات فراغت شهروندان استان خوزستان و ارتباط آن را با برخي شاخصهاي فيزيولوژيك بررسي كنيم. روش‌شناسي: در اين پژوهش توصيفي از نوع همبستگي_پيمايشي به روش ميداني و از طريق نمونه-گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي2075نفر(1022مرد و1053زن) از شهروندان بالاي15سال استان خوزستان پرسشنامه ميزان فعاليت بدني بك(1982)را تكميل نمودند. روايي صوري و محتوايي توسط متخصصين تربيت‌بدني تاييد گرديد. ضريب پايايي از روش آلفاي كرونباخ82/0گزارش شد. فشار خون سيستول و دياستول، ضربان قلب، شاخص توده بدن(BMI)و محيط دو كمر(WHR)از طريق فشارسنج و ترازوي ديجيتال و متر نواري اندازه‌گيري شد. جهت تجزيه و تحليل اطلاعات از آزمون‌هاي همبستگي پيرسون استفاده شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد بين ميزان فعاليت‌بدني كلي و شاخص‌هاي كار، ورزش و اوقات فراغت با فشار خون سيستول، دياستول و شاخص توده بدن (BMI)رابطه معني داري يافت نشد(05/0α≤ ). بين شاخص ورزش در فعاليت بدني و ضربان قلب و نسبت دور كمر به دور لگن(WHR)رابطه منفي و معني‌داري وجود دارد(001/0P=،041/0P=) ولي بين ميزان فعاليت‌بدني كلي و شاخص‌هاي كار و اوقات فراغت با ضربان قلب و نسبت دور كمر به دور لگن(WHR)رابطه معني يافت نشد. بحث و نتيجه‌گيري: نتايج مطالعه حاضر نشان داد كه بين فعاليت‌بدني و شاخصهاي كار، ورزش و اوقات فراغت با فشار خون سيستولي، دياستولي و شاخص توده بدن(BMI)رابطه معني داري يافت نشد. يافته هاي ما با نتايج تحقيق عطارزاده حسيني و همكاران(1392)و برخي تحقيقات ديگر همخوان مي‌باشد(2). ولي با برخي تحقيات مبني بر ارتباط معني‌دار فعاليت بدني با فشار خون سيستول و دياستولي ناهمخوان مي‌باشد. دليل ناهمخواني را مي‌توان به علت دامنه سني متفاوت، جنس، تفاوت‌هاي فردي آزمودني‌ها و چگونگي سنجش فعاليت‌بدني(نوع تمرين) نسبت داد. بايد خاطر نشان كرد كه فعاليت‌بدني با شدتها و مدتهاي گوناگون بر سازگاريهاي دستگاه قلبي عروقي تأثيرات بالقوه مختلفي دارد. و اين پاسخهاي قلبي عروقي و فشار خون در كودكان در مقايسه با بزرگسالان نيز متفاوت بوده، كه اين خود دليلي بر متفاوت بودن يافته‌هاي تحقيقات انجام شده در اين زمينه مي‌باشد. ديگر نتايج تحقيق نشان داد كه بين فعاليت‌بدني كلي و شاخصهاي كار و اوقات فراغت با ضربان قلب و نسبت دور كمر به دور لگن(WHR) رابطه معني‌داري يافت نشد. اما بين شاخص ورزش با ضربان قلب و نسبت دور كمر به دور لگن(WHR) رابطه منفي و معني‌داري وجود دارد به طوري كه فعاليت‌بدني ورزشي باعث كاهش ضربان قلب و نسبت دور كمر به دور لگن(WHR) مي‌شود. اين با نتايج تحقيقات همسو با بسياري از تحقيقات ديگر است(3). با توجه به نتايج تحقيق انجام فعاليت بدني مناسب و شركت در برنامه هاي ورزشي مي تواند باعث بهره‌مندي از فوايد جسمي شود.