ارزيابي عملكرد و رتبه‌بندي هيئت‌هاي ورزشي توپي استان قم

مقدمه: پژوهش‌هاي مختلفي كه درباره ارزيابي عملكرد سازمان‌هاي مختلف انجام شده است با سه رويكرد به بررسي عملكرد سازمان‌ها پرداخته‌اند كه مشتمل بر كارآيي، اثربخشي و بهره‌وري مي‌باشد. با اين حال به خاطر مشكلات موجود در تعيين و اندازه‌گيري پيامدها درباره بسياري از خدمات عمومي، بسياري از محققان ترجيح مي‌دهند كه به جاي ميزان اثربخشي، از ميزان كارآيي استفاده كنند (1). روش تحليل پوششي داده‌ها براي ارزيابي كارائي واحدهاي تصميم گيرنده به‌كار مي‌رود. در اين روش با يك ديدگاه خروجي ـ ورودي اقدام به ارزيابي كارآيي سازمان‌ها مي‌شود (2). با توجه با مطالب ذكر شده در مورد مبحث كارآيي در سازمان‌ها، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به اين سوال است كه آيا هيئت‌هاي ورزشي توپي استان قم كارآمد هستند و تا چه اندازه توانسته‌اند از منابع ورودي به نحو مطلوبي براي ارائه خدمات ورزشي (توليد خروجي‌ها) استفاده كنند؟ روششناسي: تحقيق حاضر از نوع توصيفي كه اطلاعات به‌صورت ميداني جمع‌آوري شد. جامعه آماري تحقيق شامل 10 هيئت‌ ورزشي توپي استان قم بود كه از نمونه‌گيري كل‌شمار استفاده گرديد و داده‌هاي مربوط به سال 1392 اين هيئت‌ها جمع‌آوري گرديد. به‌منظور ارزيابي عملكرد هيئت‌ها از روش تحليل پوششي داده‌ها (DEA) استفاده شد. براي تهيه چك ليست مورد استفاده در پژوهش جهت تعيين مناسب‌ترين شاخص‌هاي ورودي و خروجي از مباني نظري، پيشينه‌هاي پژوهشي، فرم ارزيابي عملكرد هيئت‌هاي ورزشي و نظرات 10 تن از متخصصان مديريت ورزشي استفاده شد. ورزشكاران، بودجه، مربيان و داوران به‌عنوان شاخص‌هاي ورودي و ورزش همگاني، ورزش قهرماني، رويدادهاي ورزشي و فعاليت‌هاي آموزشي به‌عنوان شاخص‌هاي خروجي معرفي شدند. جهت ارزش‌گذاري برخي شاخص‌ها از طيف‌هاي سه‌مقياسي و چهار-مقياسي ليكرت استفاده شد. به‌منظور بررسي كارآيي هيئت‌ها از دو روش CCR و BCC خروجي محور و الگوي رتبه‌بندي اندرسون ـ پيترسون استفاده شد. همچنين از نرم‌افزارDEA Solver براي تجزيه و تحليل كارآيي هيئت‌ها استفاده شد. نتايج: نتايج مربوط به ميزان كارآيي هيئت‌هاي ورزشي توپي استان قم در سال 1392 در دو الگوي CCR و BCC نشان داد كه از مجموع 10 هيئت ورزشي، 8 هيئت اسكواش، پينگ پنگ، بدمينتون، بسكتبال، گلف، هاكي، هندبال و تنيس در هر دو الگوي CCR و BCC و كارآيي مقياس (SE)، كارآ بودند و ميزان كارآيي آن‌ها برابر 1 (100%) بود. 2 هيئت واليبال و فوتبال اگرچه در الگوي BCC (كارآيي عملياتي) كارآ بودند ولي در الگوي CCR (كارآيي كلي) كارآ نبودند. همچنين نتايج بازده به مقياس (RTS) نشان داد كه، 8 هيئت اندازه مطلوب داشتند و منابع به انداز‌ه‌اي براي توليد خروجي آن‌ها استفاده گرديد و 2 هيئت واليبال و فوتبال ناكارآيي مقياس داشتند و از منابع زيادي براي توليد خروجي‌ها استفاده نموده-اند. نتايج مربوط به رتبه‌بندي با استفاده از الگوي اندرسون ـ پيترسون نشان داد كه در الگوي CCR، هيئت‌هاي هاكي، گلف و اسكواش و در الگوي BCC هيئت‌هاي فوتبال، هندبال و تنيس در رتبه‌هاي اول تا سوم قرار گرفتند. بحث و نتيجهگيري: زماني‌كه سازمان از منابع ورودي به ميزان بيشتر يا كمتر از سطح بهينه و مطلوب استفاده مي‌كند، اين امر باعث مي‌شود كه از مرز كارآيي دور شود و به اين دليل كارآيي كلي (CCR) خود را از دست مي‌دهد. سازمان‌هاي ورزشي كه براي رسيدن به اهداف خود منابع زيادي را به‌كار مي‌گيرند در واقع بخشي از اين منابع را به‌طور نادرست مورد استفاده قرار مي‌دهند و همين استفاده نادرست از منابع موجب ناكارآيي آن‌ها در ارائه توليدات و خدمات به جامعه مي‌شود.