اثر 4 هفته تمرين تناوبي شديد بر مقادير VO2max، vVO2max، LTHR و vLT زنان فعال

مقدمه: تمرينات تناوبي شديد (HIIT) در وهله‌هاي تكراري كوتاه مدت تا متوسط فعاليت (10 ثانيه تا 5 دقيقه) با شدتي بالاتر از آستانه بي‌هوازي اجرا مي‌شود و با دوره هاي استراحت فعال كم شدت يا غيرفعال از يكديگر جدا ميشود تا بازگشت به حالت اوليه نسبي را فراهم سازد. ويژگي بارز اين تمرينات حجم كم آنهاست بطوري كه در يك مطالعه تنها با 6 جلسه تمرين در طول دو هفته، بهبود معناداري در عملكرد ورزشي مشاهده شد (1). ورزشكاران اغلب به يك برنامة تمريني براي رسيدن به حداكثر آمادگي در يك دورة زماني كوتاه نياز دارند. در چنين شرايطي، اجراي تمرينات HIIT مي‌تواند بسيار مؤثر باشد. انواع مختلفي از تمرينات HIIT مانند فعاليت بر روي دوچرخه كارسنج (2) يا وهله‌هاي تكراري روي نوارگردان (3) براي بررسي اثرات HIIT بر سازگاريهاي فيزيولوژيك استفاده شده است. با اين حال، اثرات آزمون دويدن سرعتي بي‌هوازي (RAST) به عنوان نوعي تمرين تناوبي شديد كه شامل 6 وهله 35 متر دويدن با حداكثر سرعت با 10 ثانيه استراحت بين هر وهله است، بر عملكرد قلبي- تنفسي زنان كمتر مورد بررسي قرار گرفته است. اين تحقيق با هدف بررسي تأثير 4 هفته تمرين HIIT بر حداكثر اكسيژن مصرفي بدن (VO2max)، حداقل سرعت مورد نياز براي رسيدن به VO2max (vVO2max)، ضربان قلب در آستانه لاكتات (LTHR) و حداقل سرعت مورد نياز براي رسيدن به آستانه لاكتات (vLT) زنان فعال انجام شد. روش شناسي: چهارده زن فعال (ميانگين و انحراف معيار؛ سن 1/3±9/33 سال، وزن 4/5±7/64 كيلوگرم و شاخص تودة بدني 7/2±5/23 كيلوگرم بر متر مربع) داوطلب شركت در پژوهش، به صورت تصادفي به دو گروه تجربي (7=n) و كنترل (7=n) تقسيم شدند. پيش و پس از اجراي تمرينات، شركت كنندگان آزمون بروس را انجام دادند و با تجزيه و تحليل گازهاي تنفسي مقادير VO2max، vVO2max، LTHR و vLT اندازه گيري شد. هر دو گروه برنامة تمريني ويژه آمادگي جسماني مشابهي طي 4 هفته داشتند، اما گروه تجربي، علاوه بر آن دو جلسه در هفته پروتكل دويدن سرعتي بي هوازي (RAST) به عنوان برنامه HIIT را اجرا كردند. براي تجزيه و تحليل آماري داده‌ها از آزمون شاپيرو- ويلك و آزمون t همبسته و مستقل در سطح معناداري 05/0p استفاده شد. نتايج: تجزيه و تحليل داده‌ها نشان داد، گروه تجربي افزايش معناداري در مقادير VO2max (از 2/39 به 6/45؛ 037/0p=)، vVO2max (از 3/11 به 7/14؛ 016/0p=) و vLT (از 4/10 به 7/12؛ 024/0p=) داشتند. بااينحال، مقدار LTHR دو گروه در طول دوره تحقيق، تغيير معناداري را نشان نداد (05/0p ). بحث و نتيجه گيري: بر اساس يافته هاي اين مطالعه، برنامه 4 هفته اي تمرين HIIT عملكرد قلبي- تنفسي زنان فعال را بهبود مي-بخشد. بهبود اجراي هوازي در پي HIIT ممكن است به واسطه افزايش توانايي در بافر كردن يون هيدروژن (H+) باشد (1، 3). همچنين، تمرينات HIIT سبب افزايش بارگيري و انباشت گليكوژن عضلاني ميشوند و اين عامل ميتواند در اجراي تمرينات توان هوازي و بي هوازي نقش مهمي داشته باشد (2، 3). بنابراين، از آنجايي كه اين گونه تمرينات در مدت زمان كوتاه موجب افزايش سريع عملكـرد ميشوند، به كارگيري آنها به مربيان و ورزشكاران توصيه ميشود.