دوره‌هاي گـذار ورزشـي: ديدگاه‌هاي ورزشـكاران، مـربيان و والدين

مقدمه: تحولات در زندگي اجتناب‌ناپذير و گاهي غيرقابل‌پيش‌بيني هستند. تغييرات حرفه‌اي، مرگ عزيزان، تولد، مهاجرت و ازدواج نمونه‌هايي از اين تحولات هستند. در هر زمينه و حرفه‌اي فرد بايد خود را براي رويارويي با تحولات اساسي و مهم آماده‌ سازد. ورزش قهرماني نيز از اين امر مستثنا نيست. هر تغيير و تحولي در زندگي، خواه آن تغيير مثبت باشد خواه منفي با توجه به نوع ادراك فرد از آن تحول مي‌تواند به يك بحران، يك موقعيت خوب و سازنده و يا تركيبي از هردوي آن‌ها تبديل شود و تأثيرات و تجاربي را براي هميشه در ذهن فرد باقي بگذارد. هدف پژوهش حاضر عبارت است از بررسي كيفي ديدگاه‌هاي ورزشكاران فعال و غيرفعال (بازنشسته)، والدين و مربيان آنها در خصوص عواملي كه باعث ادامه ورزش قهرماني و يا كناره‌گيري از آن مي‌شود. روش شناسي: اين مطالعه ديدگاه ورزشكاران فعال، ورزشكاران غيرفعال، مربيان و والدين ورزشكاران را موردبررسي قرار مي‌دهد. الگوي اصلي در اين مطالعه الگوي ارزيابي عوامل مؤثر بر كناره‌گيري بود. الگوي ديگري كه در تحقيق حاضر مورد استفاده قرار گرفت ديدگاه طول عمر در تحولات ورزشكاران بود. چهار ورزشكار فعال، سه ورزشكار غيرفعال، هفت مربي و چهار نفر از والدين ورزشكاران به صورت هدفمند و به روش گلوله برفي (شبكه‌اي) انتخاب شدند. براي گردآوري داده‌ها هريك از شركت‌كنندگان در يك جلسه مصاحبه عميق نيمه‌ساختارمند فردي شركت كردند كه برگرفته از پرشسنامه ارزيابي عوامل مؤثر بر تصميم كناره‌گيري ورزشكاران بود. مصاحبه‌ها به كمك نرم افزار MAXQDA تحليل محتوا شد. نتايج: تحليل‌ محتواي متن مصاحبه‌ها نشان داد مهمترين عواملي كه ادامه ورزش قهرماني را تسهيل مي‌كنند دوستان ورزشي ، جو دوستانه تيم و صميميت و حمايت درون تيم است. عدم برنامه‌ريزي درست مسئولان، مشكلات مالي درون تيم و باشگاه نيز ورزشكار را به سمت كناره‌گيري از ورزش قهرماني متمايل مي‌كند. بحث و نتيجه گيري: اين پژوهش نشان داد كه در دوران تحول اساسي نظير ورود به سطوح حرفه‌اي و كناره‌گيري از ورزش قهرماني عوامل متعددي از منابع مختلفي نظير خانواده، مربي و دوستان مي‌تواند ورزشكاران را تحت تأثير قرار دهد كه عدم توجه به اين عوامل مي‌تواند ورزشكاران بيشماري را از مسير ورزش حرفه‌اي دور نمايد و در مقابل با شناخت اين عوامل مي‌توان به ورزشكاران كمك كرد تا اين دوران را به خوبي پشت سرگذاشته و به ورزش حرفه‌اي ادامه دهند. آگاه‌سازي مربيان، والدين و افرادي كه ورزشكاران را تحت تأثير قرار مي‌دهند مي‌تواند كمك قابل توجهي به ورزش حرفه‌اي كند چرا كه در ميان ورزشكاران حرفه‌اي اين عوامل روحي و روان‌شناختي است كه تعيين كننده خواهد بود.