بازخواني مفهوم تكفير در انديشه امام محمد غزّالي

مسئله ي تكفير در جهان اسلام امروز بسيار حساسيت برانگيز و مهم است. آتش تند گروه هاي جديد تكفيري جهان اسلام را با بحراني تازه مواجه كرده است. نوشتار حاضر با توجه به اهميت موضوع در حوزه معرفت ديني، ضمن بررسي سير تاريخي تكفير در اديان، به بازخواني مفهموم تكفير در انديشه امام محمد غزالي، با توجه به رساله ي ارزشمند «فيصل التفرقه بين الاسلام و الزندقه» مي پردازد. امام محمد غزّالي انديشمندي پيشرو و دانشمندي اهل تحقيق و استدلال است، كه در طول حيات پر فراز و نشيب خود به دنبال پرسش هاي اساسي در حوزه فلسفه و معرفت دين بوده است. غزالي رساله ي حاضر را در دوره ي دوم زندگي علمي خود در نقد صريح تكفير و تكفيريان به نگارش درآورد. اهميت كتاب از آنجا حاصل مي آيد كه خود وي پيشتر به تكفير فرق مختلف اسلامي دست زده بود. وي در اين كتاب ويژگي هاي اصلي تكفيريان را برشمرده و آن را نتيجه ي تقليد بدون فكر، تعصب ديني، و دوري از اخلاق ديني و در پي آن كدورت قلب مي داند. وي با توجه به نصّ صريح قرآن كريم و استدلال آيات، فرق مختلف اسلامي را از تكفير يكديگر و همچنين نصيحت تكفيريان نهي مي كند و به برادري و تفكر همراه با استدلال فرا مي خواند. نكته حائز اهميت در مورد كتاب نوع روايت خاص آن است كه خطاب به شخص خاصي نوشته شده است.