بررسي سير اهميت شكل گيري معماري فضاهاي تجاري

پاساژ (passage) در زبان انگليسي به معني محل عبور وگذر و فضاي دسترسي از يك ساختمان به ساختمان ديگر است. در انگليسي به ويژه در فرانسه به بعضي از مسيرهاي حركتي كه در دو سوي آنها شماري فضاي تجاري قرار داشت نيز پاساژ گفته مي‌شد. در ايران فضاهايي با تعريف اخير از اوايل قرن حاضر به تدريج شكل گرفت و در اصطلاح عمومي پاساژ به مفهوم يك فضاي تجاري پيرامون يك معبر محدود يا يا يك فضاي باز يا فضاي مركزي سرپوشيده دانسته شده است. از اواخر دوره قاجار به تدريج خيابان به معناي معبري مستقيم كه براي عبوركالسكه مناسب بود در تهران شكل گرفت و كم كم فضاهاي تجاري و عمومي در دو سوي آن ساخته شد. اشاره شده است كه نخستين پاساژ در خيابان لاله زار كه گويا در دوره رضاشاه و در هنگامي كه بوذر جمهر، شهردار تهران بود، در ادامه خيابان لاله زار ساخته شد اين پاساژ توسط مظفر فيروز پسر بزرگ فرمانفرما، ساخته شد و در آن شماري فروشگاه، سينما، تماشاخانه و رستوران ايجاد شد. بعدها در همان خيابان و همچنين خيابان لاله زار شماري پاساژ طراحي و ساخته شد. طراحي و ساخت پاساژ در بسياري از موارد در ايران در خيابان‌ها و كنار راه‌هاي پر تردد و پر رونق تجاري شكل مي‌گرفت به گونه‌اي كه دلايل شكل گيري آن كم و بيش مانند سراهاي درون بازار بود. به عبارت ديگر بسياري از پاساژ‌ها غالبا در كنار راههاي پر رونق تجاري و اداري شكل مي‌گرفته است.