شهروند و حقوق شهروندي در نهج البلاغه ( مطالعه موردي: نامه ي امام علي(ع) به مالك اشتر)

نهج البلاغه پس از قرآن كريم و سخنان پيامبر اكرم(ص) گنجينه ي ارزشمند و سترگي در فرهنگ و تمدن اسلامي به شمار مي‌آيد. در اين كتاب سراسر حكمت و اندرز و عقلانيت، مسائل سياسي و اجتماعي از جايگاه قابل توجهي برخوردار است. اين پژوهش بر آن است با تأمل در نامه ي ۵۳، نامه ي مشهور امام علي(ع) به مالك اشتر، مهمترين و برجسته‌ترين موضوعات مربوط به شهروند و حقوق شهروندي را مورد بررسي و تحليل قرار دهد بديهي است كه واژگاني مانند شهروند و شهروندي با اصطلاحات رايج در زبان معاصر عربي يعني « المواطن» و «المواطنة» در نهج البلاغه به كار نرفته است؛ ولي واژگاني كليدي مانند « الرعية، الناس، العباد، الصالح، المضطهد، العامة، الخاصة، البطانة، الحاشية، المحسن و المسئ » در عهدنامه مالك اشتر به خدمت گرفته شده اند. پژوهشگر بر اين باور است كه هر كدام از واژگان مذكور گونه‌هاي مختلف شهروند را در انديشه ي امام علي(ع) بيان مي كند. اين پژوهش كه مبتني بر روش توصيفي- تحليلي است به دنبال پاسخگويي به سه پرسش بنيادين است: نخست اينكه مفهوم شهروندي در نامه ۵۳ امام علي(ع) داراي چه انواع و گونه هاي بياني است؟ ديگر اينكه: شهروند در انديشه امام علي(ع) از چه جايگاه و نقشي برخوردار است؟ و سوم اينكه: مهمترين حقوق شهروندي مطرح شده در نامه ۵۳ نهج البلاغه چيست؟ اين پژوهش با تكيه بر پژوهش هاي قديم و جديد يعني شروح نهج البلاغه و مقالات و آثار جديد با اتكا بر تحليل متن نامه و تأمل در گونه شناسي واژگان دالّ بر اصطلاح شهروند نگاشته شده است.