نقش وجايگاه آزادي هاي سياسي در حقوق شهروندي

عنوان موضوع : نقش و جايگاه آزادي هاي سياسي درحقوق شهروندي بيان مساله : حقوق و آزاد‌هاي سياسي شهروندان از موضوعات مهم در قلمرو حقوق شهروندي است و گسترة بحث آن در قلمرو حقوق اساسي از يك زاويه و حقوق بشر از زاويه ديگر قرار دارد و از سوي ديگر؛مقبوليت حاكميت وتوسعه و پيشرفت همه جانبه كشور ؛ مستلزم رعايت و تحقق حقوق شهروندي و در همين راستا توجه به آزادي هاي سياسي مي باشد و لذا اين امر؛ بيانگر اهميت موضوع وبعبارت ديگرمساله مي باشد. اهميت اين موضوع در اين است كه انسان در هر جامعه¬اي كه زندگي مي-كند به عنوان شهروند آن جامعه، داراي حقوقي هستند كه رعايت آن توسط همنوعان و سيستم حكومتي حاكم بر آن جامعه، امري الزامي و انكار ناپذير است و در اين ميان ؛ آزادي بارز ترين مصداق حقوق شهروندي مي باشد و بررسي نقش وجايگاه آزادي هاي سياسي درحقوق شهروندي از آن جهت حائز اهميت است كه ضمن آشنايي شهروندان جامعه با اين موضوع، كارگزاران دولت¬وقواي سه گانه حاكميت نيز جايگاه مهم اين مقوله را درك نموده و به رعايت حقوق شهروندان جامعه بيش از پيش توجه واهتمام نمايند. از نظر ابعاد و قلمروي مفهوم آزادي وحقوق شهروندي ؛ بايد توجه داشت كه آزادي ؛ مفهوم گسترده اي بوده و ماهيت آزادي ؛از جمله حقوق بنيادي انسان و بعنوان يك مفهوم تكويني؛ ريشه در فطرت ونهاد بشر دارد و يكي از مصاديق و ابعاد آزادي؛ كه در حقوق شهروندي نيز اهميت ويژه اي دارد؛ آزادي هاي سياسي مي باشد. در اين مقاله كوشش شده است تا ضمن اشاره به مفهوم، انواع، اهميت و جايگاه آزادي، حقوق و آزادي‌هاي سياسي شهروندان در گستره‌ي حقوق اساسي و حقوق بشر مورد بحث قرار بگيرد. از سوي ديگر امروزه عبارت حقوق شهروندي مطرح مي باشد؛ بدون اينكه در مورد ضرورت رعايت اين حقوق ؛اجماع نظر وجود داشته باشد؛البته تدوين منشورحقوق شهروندي؛ در دولت جناب آقاي روحاني ؛مي تواند حركت موثر و اقدام موفقيت آميزي به سوي نهادينه شدن اين مفهوم؛بعنوان يك گفتمان؛ و ضرورت توجه به حقوق شهروندي وارائه برداشت و فهمي منسجم از اين مفهوم باشد. والبته نهادينه شدن اين مفهوم ؛ مستلزم طرح وبررسي ونقد و واكاوي ونيز آموزش و آگاهي درمورد ابعادگوناگون اين امرمهم مي باشد بطوري كه كه شهروندان ايراني آگاه به حقوق و مسئوليتهاي شهروندي خود باشندو بتوانند آزادانه و آگاهانه اين حقوق را مطالبه نمايند. سوال اصلي : آزادي هاي سياسي چه نقش وجايگاهي در حقوق شهروندي دارد ؟ پرسش اصلي وسوال محوري؛ در اين مقاله اين است كه نقش وجايگاه آزادي هاي سياسي در حقوق شهروندي چيست ؟ اين مقاله به دنبال پاسخي متقن در خصوص اين پرسش است كه نسبت ورابطه ميان آزادي هاي سياسي و حقوق شهروندي چگونه است؟ و آيا اين آزادي در اسناد ونظام حقوق جمهوري اسلامي ايران ؛ مانند قانون اساسي و منشور حقوقي شهروندي پيش بيني شده است؟ و در همين راستا تلاش مي شود تا به اين سوال فرعي نيز پاسخ داده شود كه شهروندان به حيث شهروند و نيز به عنوان انسان، بايد از چه نوع آزادي‌هاي سياسي برخوردارباشند؟ فرضيه اصلي: حقوق شهروندي ؛ مستلزم وجود توسعه سياسي و آزادي هاي سياسي مي باشد. فرضيه اصلي در اين مقاله اين است كه يكي از ابعاد واركان اصلي حقوق شهروندي؛ آزادي هاي سياسي است و تحقق و رعايت حقوق شهروندي ؛ مستلزم به رسميت شناختن و رعايت آزادي هاي سياسي ؛ بعنوان يكي ازحقوق اساسي مردم درجامعه , درجهت مطالبه ديگر ابعاد حقوق شهروندي مي باشد و بنظر مي رسد كه عليرغم برخي خلا هاي قانوني؛ اسنادي مانند ؛ قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و منشور حقوق شهروندي؛ ظرفيت گسترده اي براي تحقق آزادي هاي سياسي و در همين راستا حقوق شهروندي دارند؛اما متاسفانه بعضي از اين ظرفيت ها ؛ در عمل موردغفلت واقع شده اند؛ در حاليكه پيشرفت كشور درهمه ابعاد واز جمله تحقق اقتصاد مقاومتي كه مورد تاكيد مقام معظم رهبري بوده است؛ مستلزم نقش ومشاركت مردم در همه صحنه ها و در همين راستا رعايت آزادي هاي سياسي و نهادينه شدن حقوق شهروندي درجامعه؛ خصوصا توسط نهادهاي حاكميت و قواي سه گانه دولت وزيرمجموعه آن ها مي باشد. مباني نظري: بحث آزادي؛ حقوق بشر و حقوق شهروندي؛ به دليل ادعاي حقيقت محوري خويش در حوزه گفتمان فلسفي قابل طرح بوده و موضوع نسبت و تعامل آزادي هاي سياسي با حقوق شهروندي، به دليل ابتناي قواعد اجتماعي و مدني معاصر برعقل وشرع و واقعيات و مصالح حقيقي جامعه ، بر پايه مقتضيات زماني و مكاني، در حوزه گفتمان علمي قابل فهم و تحليل مي باشد اين نكته بدين معنااست كه اسلام در ميان ساير اديان توحيدي بالاترين تطابق را با فطرت انسان دارا مي باشد و در قوانين اسلامي هم نوعي قواعد ثابت و متغير وجود دارد كه مي¬تواند ضمن رعايت اصالت تبار فقهي خويش و ضمن وفاداري به امور فطري و الهي؛ همواره با مقتضيات زماني و مكاني نيز هماهنگ گردد ويكي از علل جاودانگي اسلام نيز همين عامل مي باشد , به عبارت ديگر، همين كه جعل احكام اسلام بر اساس مصالح و مفاسد واقعي است وسيله اي شده كه در اصل نظام قانونگذاري راه براي كاربرد عقل ومستقلات عقلي وجود داشته باشد وتاليم اسلام بتواند با مقتضيات زمان ومكان هماهنگ گردد؛ اين نكته مسئله تطور قوانين و قواعد حقوقي و نوع تعامل آن با حقوق بشر و حقوق شهروندي ودرهمين راستا مباحثي مانندآزادي در اسلام وجامعه اسلامي را مطرح مي سازد. پيشينه تحقيق : خوشبختانه و با تلاش صاحب نظران فرهيخته در مورد حقوق شهروندي تا كنون كتاب ها ومقالات متعددي تدوين شده ؛ وزحمات اساتيد گرامي مانند دكتر منوچهر طباطبايي مؤتمني در كتاب آزاديهاي عمومي ، دكتر ناصر كاتوزيان، در كتاب مباني حقوق عمومي و اساتيد ديگر ونيز توسط نهادهايي مانند معاونت حقوقي رياست جمهوري و معاونت آموزش قوه قضاييه در اين باب؛ مطالب ارزنده اي نگاشته شده كه قابل تقدير و تحسين مي باشد؛ اما بنظر مي رسد كه در مورد نقش وجايگاه آزادي هاي سياسي در حقوق شهروندي ؛ مطالب مستقل چنداني تدوين نشده است وبا توجه به اهميت اين موضوع بنظر مي رسد كه علاوه بر اين مقاله , كه قطره اي از دريا است؛پرداختن بيش از پيش؛ نسبت به اين موضوع ضرورت دارد. به ديگر سخن، مسئله كليدي در حقوق شهروندي فهم مثلث جامعه، دولت و شهروند با مركزيت حقوق شهروندي است ورابطه و نسبت ميان دولت وملت و مسوليت هاي دولت درمقابل ملت و در همين راستا مطالبه حقوق شهروندي ؛توسط شهروندان نيز ؛ مستلزم برخورداري از آزادي هاي سياسي مي باشد. ( متغير وابسته : حقوق شهروندي) ( متغير مستقل : آزادي هاي سياسي وتوسعه سياسي ) روش تحقيق ؛ در اين مقاله بصورت كتابخانه اي و استفاده از روش توصيفي، تجربي و تحليل محتوا مي باشد. ساختار تحقيق؛ اين تحقيق شامل دو بخش كلي مي باشد، كه دربخش اول به مباني فلسفي و ضرورت آزادي از ديدگاه اسلام و در بخش دوم به نقش وتاثير آزادي هاي سياسي بر تحقق حقوق شهروندي در جامعه پرداخته شده است