باورهاي فرهنگي و اجتماعي در حقوق شهروندي

دين اسلا‌م براي تمام قواعد، سنت‌ها و ايده‌آل‌هاي انسان به عنوان يك شهروند برنامه دارد و پاسخگوي تمامي نيازهاي آن‏هاست. حقوق شهروندي اسلا‌مي عالي‌ترين مرتبه در ميان اديان و مكاتب بشري است؛ چراكه انسان به عنوان «خليفة‌الله» با داشتن حقوق و آزادي‌هاي اجتماعي، مسؤول و مكلّف به شناختن حقوق حقه خود و ديگران و آموزش مؤثر در شناساندن حقوق شهروندي هر فرد مي‌باشد. در نظام حقوقي اسلا‌م، شهروندان مسلمان در قبال يكديگر مسؤول هستند؛ چراكه بنابر روايات، عدم اهتمام به امور مسلمين از مسلماني نيست. لذا بلوغ فكري يك شهروند مسلمان از حقوق شهروندي؛ اصل نظارت عمومي، احساس مسئوليت براي انجام تكاليف الهي، مشاركت در تمام شؤون جامعه و حكومت، حفظ حقوق فردي و رعايت حقوق ديگر افراد جامعه مي‌باشد. مهم¬ترين ويژگي يك جامعه اسلامي، مشاركت فعالانه شهروندان در شرايط برابر با حفظ كرامت انساني و انگيزه تقرب به ‌خدا مي‎باشد كه اين ضمانت اجراي دروني، از هر نوع ضمانت اجراي بيروني تأثيرگذارتر است. ارتقاي سطح آگاهي شهروندان و درآميختن حقوق شهروندي با اخلا‌ق و تقوا، از عوامل مهم روابط انساني و اجتماعي و فرهنگي براي تداوم زندگي جمعي در يك جامعه اسلامي است كه معيار دقيقي جهت شناختن اعمال سره از ناسره و راه-كاري براي پيشگيري از ناهنجاري¬هاي اجتماعي مي‌باشد.