نسبت ميان حقوق و تكاليف شهروندي در فقه و حقوق مدرن

رابطه ميان حقوق و تكاليف شهروندي و نسبتي كه اين دو با يكديگر دارند، يكي از مسائل مهم در عرصه دانش حقوق يعني دانش تنظيم روابط ميان آدميان است. در اين زمينه نظريه پردازي هاي بسيار صورت گرفته است؛ برخي گفته اند اين حق است كه از تكليف ناشي مي شود و برخي ديگر به عكس اين باور تصريح كرده اند. دسته سومي كه تعدادشان بسيار بيشتر از اين دو گروه است معتقدند نبايد به رابطه حقوق و تكاليف شهروندي اينگونه نگاه كرد بلكه بايد گفت رابطه و نسبت ميان حق و تكليف شهروندي، رابطه و نسبت ملازمه است به نحوي كه بايد به حقوق و تكاليف شهروندي به صورت توأمان نگريست. بر اساس ايده سوم، همواره ميان حقوق و تكاليف شهروندي، نسبت تلازم برقرار است. به صورت خلاصه گفته شده است به دنبال هر حقي تكليفي است و هر تكليفي در مقابل حقي تعريف و تعيين مي شود. اين عقيده، هم در ميان فقها و هم در بين حقوقدانان، از طرفداران بسياري بهره مند است. در نوشتار حاضر، پس از بررسي مفهوم «حق» از منظر مفهوم «تكليف»، نسبت تلازم ميان آن دو را در حقوق شهروندي به بحث و بررسي گذاشته ايم و بارزترين نمونه هاي اعتقاد به اين نسبت را در فقه و حقوق مدرن مورد اشاره قرار داده ايم.