تحديد مفهومي حقوق شهروندي و بررسي مباني و مستندات آن

در ارائه مفهوم دقيق از اصطلاح «حقوق شهروندي»، و در تمايز آن از مفاهيم چون «حقوق ملت»، «حقوق بشر» و «حقوق عامه» بايد اذعان نماييم، امكان تفكيك دقيق ميان اين مفاهيم، عملاً ممكن نيست و حقوق شهروندي مفهومي است كه در گستره مفاهيم حقوق ملت و حقوق بشر مطرح مي شود. معناي خاص آن به حقوقي اشاره دارد كه يك شهروند به عنوان فردي از يك جامعه از آن بهره مند مي-شود كه به مفهوم حقوق ملت نزديك مي شود اما هر فرد از افراد ملت مشمول آن نيست و معناي عام آن، مشتمل بر حقوقي است كه يك شهروند به عنوان عضوي از يك دولت جهاني از آن بهره مند مي شود و در اين مفهوم به حقوق بشر نزديك مي شود اما اين حقوق عام تنها افراد خاص در محدوده سرزميني معين را دربردارد. با وجود پيوستگي مفهومي حقوق شهروندي و بشر، مبناي الهي و در راستاي آن مباني ديگري همچون تقدم كمال بيشتر و برتر، تلازم كمال با محدوديت آزادي و مستندات قرآني حقوق بشر را مي-توان مستند فقهي حقوق شهروندي نيز دانست اما در مبناي حقوقي حقوق شهروندي، بايد با عناصر سه-گانه حق هاي مدني، سياسي و اجتماعي در مقابل تعهدات سازماني مارشال آغاز نموده و با گذر از سرلوحه فضيلت مدني دوركيم توكويل، مبتني بر مفاهيم جديدي چون مردم سالاري، جنبش هاي اجتماعي، جامعه مدني، ارتباط مردم سالارانه و كنش ارتباطي، و بر مبناي فردگرايي ليبرال يا جمع گرايي سوسياليست ها و محافظه كاران، حق يا تكليف شهروندي را مبناي نظريه قرار داد. بعد از شناسايي مباني، مي توان در ميان مستندات حقوقي داخلي و بين المللي نيز مفهوم و مصاديق حقوق شهروندي را يافت.