تبيين جايگاه عنصر فرهنگ در عمليات دفاع اقتصادي و مروري بر مولفه هاي اساسي فرهنگ سازي در اقتصاد مقاومتي

Explaining the place of the element of culture in economic defense operations and reviewing the fundamental components of culture in a resistance economy

الگوي اقتصاد مقاومتي به طور ذاتي رهيافت اقتصادي مورد انتظار در كشور پس از انقلاب اسلامي بوده است. اين چارچوب اقتصادي در منويات بنيانگذار و رهبر كبير انقلاب اسلامي حضرت امام خميني (ره) و نيز رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت امام خامنه اي (مدظله العالي) و نيز در بطن قانون اساسي جمهوري اسلامي به خوبي نمايان است؛ لكن تشديد خصومت هاي اقتصادي در اواخر دهه 1380 باعث شد تا مقام معظم رهبري (مدظله العالي) كه پيشتر در اواسط اين دهه جنگ اقتصادي آتي را پيش بيني كرده بودند، بر ضرورت اتخاذ رويكرد مقاومتي در اقتصاد تاكيد نمايند. به رغم تاكيد معظم له بر مقاوم سازي اقتصاد از سال 1386، در سال 1389 براي اولين بار اصطلاح اقتصاد مقاومتي از سوي ايشان مطرح و وارد ادبيات نظري اقتصاد ايران شد. رهبر معظم انقلاب در سال هاي 1390 و 1391 به تبيين برخي ابعاد اين نظريه نوين اقتصادي پرداخته، در بهمن ماه سال 1392 با ابلاغ سياست هاي كلي اقتصاد مقاومتي به مسئولين نظام و دستگاه هاي اجرايي، فرمان رسمي اصلاح نظام اقتصادي كشور را صادر فرمودند. در چارچوب اين رهيافت جديد، حوزه هاي سخت و نرم اقتصاد كشور تحت تاثير قرار خواهد گرفت. اين تغييرات (و گاهي تحولات) در ادبيات علمي با عنوان نظام سازي مورد بررسي قرار مي گيرد. در اين معنا نظام سازي عبارت است از اصلاح يا تقويت برخي بخش هاي سخت افزاري و نرم افزاري اقتصاد. اما در راستاي تغييرات و تحولات سخت و نرم مورد نظر، دو اقدام كلي صورت مي گيرد كه عبارتند از: الف. برنامه ريزي اقتصادي و ب. برنامه ريزي فرهنگي. در واقع وجه مقوم نظريه اقتصاد مقاومتي (كه يكي از عوامل اصلي تفاوت آن با ساير الگوهاي مديريت اقتصادي نيز هست) توجه آن به ابعاد فرهنگي در هدايت گري اقتصادي است. در اين تعبير برنامه ريزي فرهنگي عبارت است از سازماندهي عوامل و پديده هاي فرهنگي در راستاي تغييرات و تحولات اقتصادي در حوزه هاي سخت و نرم. بر همين اساس پرسش اساسي اين پژوهش بدين شرح است: مولفه هاي اساسي الگوي فرهنگ سازي در حوزه دفاع اقتصادي (اقتصاد مقاومتي) كدامند؟ در طي فرآيند علمي به منظور دستيابي به پاسخ سوال فوق و در ادامه مقاله، ضمن بيان پيشينه موضوع در قسمت بعد، مباني نظريه تاب آوري اقتصادي (نزديك ترين نظريه به اقتصاد مقاومتي در ادبيات اقتصادي متعارف) و جايگاه عنصر فرهنگي در آن مورد تحليل قرار گرفته است. سپس مباني، خاستگاه و روش شناسي اقتصاد مقاومتي به صورت اجمالي بيان شده و در ادامه جايگاه عنصر فرهنگي و فرهنگ سازي در چارچوب اين نظريه نظام مند تبيين شده است. بخش پاياني مقاله نيز به جمع بندي و پيشنهادات اختصاص يافته است.

exist