چهارچوبهاي ارزيابي مواد آموزشي: معرفي و مقايسۀ موردي دو چهارچوب كانينگزورث و ليتل جان

ارزيابي مواد آموزشي فرايندي روش‌مند و علمي است كه از طريق آن و در چهارچوبي با روايي و پايايي مناسب، اطلاعات ضروري و كاربردي دربارۀ محتواي منابع آموزشي استخراج مي‌گردد؛ اين ارزيابي به‌وسيله‌ي شاخص‌هاي ارزيابي صورت مي‌پذيرد. شاخصهاي ارزيابي منابع، ابزارهايي براي انتخاب منبع مناسب با نيازهاي زبان آموزان هستند. بنابراين، چهارچوبي براي ارزيابي مفيد خواهد بود كه بتواند شاخص هاي روا، پايا، عملي و نيز شفاف و گويا ارائه دهد و فرايند ارزيابي را تسهيل نمايد. در ميان چهارچوب هاي موجود براي ارزيابي منابع و مواد آموزشي، دسته اي به يك جنبه از تدوين مواد آموزشي توجه داشته اند (مانند ارزيابي منابع آموزش دستور، ارزيابي متن هاي خوانداري، و...). دستۀ ديگر نگاهي همه جانبه به بستۀ آموزشي داشته اند و ويژگي هايي چون وضعيت نشر، نوع سطح بندي، نقش معلم، انتظار از زبان آموز، تعامل مهارت ها و ... را مد نظر قرار داده اند. چهارچوب هاي ارزيابي از منظر زمان ارزيابي نيز به دو نوع پيش نگرانه و بازنگرانه و از منظر نوع دادۀ مورد ارزيابي به ارزيابي دروني و بروني تقسيم مي شوند. هدف اين پژوهش معرفي نكته هايي عملياتي براي يك ارزيابي مطلوب است. در اين مقاله، ابتدا انواع چهارچوب هاي ارزيابي به طور مختصر معرفي شده اند و سپس دو چهارچوب كانينگزورث (1995) و ليتل جان (2011)، به دليل داشتن شاخص هاي جامع تر، به طور مفصل معرفي و از لحاظ ويژگي هاي شاخص ها مورد مقايسه گرفته اند. نتايج بررسي نشان مي دهد كه هر دو چهارچوب كه از دستۀ ارزيابي هاي همه جانبه محسوب مي شوند، تلاش مي كنند هر دو نوع دادۀ دروني و بروني را مورد ارزيابي قرار دهند. اين دو چهارچوب بسياري از ويژگي ها را مورد ارزيابي قرار مي دهند، اما ضمن كاستي هايي كه در شاخص ها به چشم مي خورد، عدم شفافيت و گويايي برخي شاخص ها نيز عملي بودن آنها را تضعيف مي كند. در نهايت، با بهره گرفتن از پيشينۀ پژوهش و نتيجۀ مقايسۀ دو چهارچوب گفته شده، نكته هايي عملياتي براي يك ارزيابي مطلوب ارائه مي گردد.