از گواتي تا سماع

امروزه گواتي(gvāti) به مراسمي اطلاق مي شود كه براي درمان بيماران روحي و رواني از روزگاران قديم در بلوچستان برگزار مي شده است. به اعتقاد مردم بلوچ، گاه بادي در جسم انسان حلول مي كند كه موجب ايجاد اختلال روحي و رواني در فرد مي شود. براي خروج اين باد از جسم فرد، مراسمي برگزار مي شود كه گواتي نام گرفته است. در اين مراسم، از موسيقي بهره گرفته مي شود و «ني» از يايه هاي اصلي آن به شمار مي رود. استفاده از موسيقي در گواتي تا حدي است كه امروزه از آن به عنوان موسيقي درماني نيز ياد مي شود. با توجه به قراين موجود مي توان گفت كه اين مراسم در واقع نمودي از عرفان پيش از اسلام است و با سماع عارفانه ارتباط نزديكي دارد. گواتي پس از ورود اسلام به سرزمين ايران، از رونق افتاد و اكنون بيشتر جنبۀ درماني يافته است. در واقع، سعي ما در اين نوشتار بر آن بوده است كه در ابتدا، اين مراسم به اختصار معرفي گردد و سپس با توجه به شواهد موجود، رابطۀ آن با سماع عارفانه كه هر دو نمودي از فرهنگ اصيل ايراني هستند، كشف گردد.