قصّه غريب آمد و گوينده هم (پژوهشي درباره ي داستان هاي تك بيتي در مثنوي ِ شريف)

مثنويِ شريف همواره به عنوان يكي از مهم ترين مراجعِ معرفتيِ فرهنگ اسلامي – ايراني مورد توجّه بوده است. غالب-ترين شيوه ي مواجهه با اين متن، رويكردي معناگرايانه و تفسيري بوده و در طول قرن ها، كمتر از زوايه ا ي فرماليستي به آن توجّه شده است. پي بردن به ظرفيّت هايِ چگونه انگار در مثنوي مي تواند به درك چراييِ اين متن نيز ياري فراوان رساند. قصّه؛ از جمله رازآميزترين پديده هايِ فرهنگِ بشري است و تأثيري شگرف در پيدايي و انتقال بسياري از آموزه هاي آن داشته است. مولانا؛ خويش را قصّه گويِ هستي و عدم مي داند. اگرچه غايتِ مطلوبِ مولانا، انتقالِ معناست امّا اين موضوع مانع از ممكن بودنِ خلقِ فرمي خاص در شيوه ي روايتِ او نمي شود. در اين پژوهش كوشيده ام نشان دهم چگونه مولانا در يك بيت، قصّه اي را در قالبِ يك داستان تعريف مي كند. تبيين چنين موضوعي در مثنويِ شريف مي تواند وجهي ناديده مانده از قابليّت-هاي اين متنِ ارجمند را به تماشا گذارد. داستان هاي تك بيتي در مثنويِ شريف، كاوشي است براي يافتنِ ريشه هاي برخي ميوه هايِ مدرن در باغستانِ سنّت.