وجوه و تعاريفِ «نيستي» در منطق الطير

فنا و نيستي به عنوان مفهومي كلي نقشي مهم و بنيادين در عرفان عطار دارند. در مقالة حاضر با بررسي منظومة منطق الطير، تلقي ها، وجوه و تعاريف نيستي نزد عطار واكاويده شده است. ماهيت سلبيِ نيستي در نگاه عطار موجب شده تا بررسي اين مفهوم مستلزم بررسي تقابل هستي/ نيستي و وجوه و سطوح معنايي آن باشد. به نظر مي رسد چهار تلقيِ اصلي از اين تقابل را مي توان معرفي كرد كه هر يك از آنها وجهي از نيستي را در انديشة عرفاني عطار نمايان مي كند: تعلق/ رهايي از تعلق، تعيّن/ رفع تعيّن، مقصدانديشي/ راه انديشي، جزء/ كل. در هر يك از اين وجوه، حركت فرد از يك سوي تقابل به سوي دوم، نشانه اي است از حصول نيستي به عنوان غايت عرفان عطار. به دليل اهميت مفهوم نيستي نزد عطار، اين چهار تلقي نه به صورت چينشي سلسله مراتبي بلكه به شكل مفاهيمي در هم تنيده در منطق الطير عرضه شده اند. در مقالة حاضر ضمن شرح هر يك از اين وجوه، به روابط در پيوندهاي آنان با يكديگر نيز پرداخته شده است.