رنگ زيباي استدلال (بررسي استدلال در غزليات شمس)

غزليات شمس به عنوان يكي از معدود آثار ادبي است كه قسمت قابل ملاحظه اي از اشعار آن، محصول تجارب خاص عرفاني شاعر در لحظه اي خاص است. اين خصيصه باعث شده غزل مولوي رنگ و بوي خاص و متفاوتي با ساير غزليات زبان فارسي داشته باشد. در غزل مولانا انواع گونه هاي ادبي و مفاهيم عرفاني و فلسفي به طريقي ويژه ديده مي شوند. در شعر او، طنز، فلسفه، عرفان، تمثيل ميني ماليستي، تصاوير سورئاليستي و نمودهاي رمانتيكي وجود دارد لكن تمام اينها در ضمن غزليات و فرع بر موضوع بيان عشق و احوالات آن مطرح شده اند. يكي از موضوعات جالب در ديوان شمس نحوه استدلال پردازي مولانا در غزليات است. مولوي هيچگاه در حالت استبدادي و خود برترپنداري به طرح استدلال نمي پردازد و مانند ناصرخسرو و سنايي ديگران را به پذيرش دعاويش مجبور نمي كند. استدلالات او در غزلياتش به چهار شيوه وارد شده كه هدف اين مقاله، بررسي اين موضوع است. مهمترين يافتة اين مقاله، بسامد بالاي شاعر در استفاده از استدلال پردازي تمثيلي و ميني ماليستي است كه 38درصد كلّ استدلال پردازيهاي مولوي را در غزليات شمس، تشكيل مي دهد.