شناخت مخاطب و ويژگي‌هاي او در فيه ما فيه

فيه ما فيه، مهم‌ترين اثر منثور مولوي، به شيوة مجلس‌گويي گردآوري‌شده است. ازآنجايي‌كه سنت مجلس‌گويي بر محور مخاطب مي‌گردد شناخت مخاطب و ويژگي او در اين اثر بسيار مهم است. ساختار فيه ما فيه بيش از هر چيزي متأثر از مخاطبان آن هست. در اين پژوهش دو نوع كلي مخاطب شناسايي‌شده است، يكي مخاطب برون‌متني كه خوانندگان اثر هستند و ديگري مخاطب درون‌متني كه شنوندگان اثر و يا مخاطبان اوليه آن، يعني ياران و مريدان حاضر در مجلس مولانا هستند. تأكيد و تمركز اين مقاله بر روي مخاطب درون‌متني و ويژگي‌هاي آن است. اين نوع مخاطب و ويژگي‌هاي او در اين اثر به حدي پراهميت است كه بر ساختار متن اثر گذاشته است. اساساً اين نوع مخاطب است كه مشخص مي‌كند مفهوم و مضمون چگونه و به چه شكل در فيه ما فيه مطرح شود. ما نيز با مخاطب شناسي فيه ما فيه در پي اين هستيم كه نيازها و برآيند متن را به خوانندگان (مخاطبان برون‌متني) ارائه دهيم؛ بنابراين لازم است كه ميان مخاطب اثر و خواننده اثر تفكيك ايجاد كنيم. ديگر آن‌كه ما از چگونگي برخورد مؤلف با مخاطب حتي مي‌توانيم به شناخت كدهايي از فرامتن، مثل شرايط سياسي و اجتماعي دست‌يابيم؛ بنابراين مخاطب شناسي جنبة جامعه‌شناختي دارد و براي شناخت بهتر مخاطب درون‌متني، آگاهي از مقتضيات سياسي و اجتماعي و فرهنگي عصر وي ضروري است.