بررسي تاثير عوامل اقتصادي- اجتماعي بر توليد ناخالص سرانه در ايران و قابليت اين شاخص در توصيف وضعيت رفاهي

Assessing the impact of social-economic variables on Iran’s GDP and capability of this in welfare measuring

وضعيت رشد و توسعه برخي از كشورهاي در حال توسعه نشان مي‌دهد كه آن‌ها در مسير پيمودن گام‌هاي منتهي به توسعه اقتصادي با چالش‌هاي متعددي مواجه شده‌اند، چنانكه در برخي موارد رسيدن به اين هدف در طول زمان متوقف شده يا با سرعت بسيار پاييني دنبال مي‌گردد. كشور ايران نيز به دلايل متعددي، از جمله مشخصات تاريخي و اتفاقات سياسي صده اخير، عملا در گذار به سمت رشد و توسعه اقتصادي مناسب، موفق نبوده است. در اين نوشته بر اساس تئوري‌هاي اقتصادي و همچنين روش اقتصادسنجي مبتني بر مدل‌هاي هم‌انباشته و حداقل مربعات كاملا اصلاح شده، موجوديت و ميزان اثرگذاري عواملي چون جهاني شدن، سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي، سطح سواد، گسترش تكنولوژي‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي و همچنين سطح سلامت و استاندارد زندگي بر توليد ناخالص داخلي سرانه ايران، طي سال‌هاي 1368 تا 1392، سنجيده شد. نتايج نشان داد كه در اين بازه سطح بهداشت و استاندارد زندگي تاثير مثبت و متغيرهاي نرخ ثبت‌نام در دوره دبيرستان و جهاني‌سازي اثر منفي بر توليد ناخالص داخلي سرانه دارند. در ضمن سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي و توسعه دسترسي به اينترنت اثر معناداري بر توليد ناخالص داخلي سرانه ندارند. بعلاوه اين مقاله نيم‌نگاهي به لزوم ايجاد راه‌هاي جايگزين براي اندازه‌گيري موفقيت اقتصادي دارد.

The situation of economic growth and development in some developing countries shows that these countries have faced whit many challenges in reaching to development goals, which in some cases this process has been stopped or is followed very slowly. Furthermore, Iran has failed in perfect transition into economic growth and development, causing with several reasons, including the specific historical and political events of the last century. In this article, based upon economic theory and econometric models, including co-integrate and FMOLS models, the existence and the effect of factors such as globalization, foreign direct investment, education, development of information and communication technologies and standard of living was measured on GDP per capita of Iran during 1990 - 2013. The results show that the standard of living has positive impact and secondary school enrollment rate as well as globalization have a negative effect on GDP per capita. In addition, foreign direct investment and the development of Internet access haven’t a significant effect on GDP per capita. So, this article glances at the need for alternative ways to measure economic success.