بررسي كميت و كيفيت اسانس سه اكسشنC. A. Mey Satureja macrantha در شرايط اكولوژيك خرم آباد

هدف از اجراي اين تحقيق، بررسي كميت و كيفيت مواد مؤثره اكسشن‌هاي مختلف از مرزه ماكرانتا در حالت زراعي در شرايط اكولوژيك خرم آباد بود. ابتدا بذر اكسشن‌هاي مختلف مرزه از رويشگاههاي طبيعي آن جمع‌آوري و پس از تهيه نشاء در قالب طرح بلوك كامل تصادفي، در سه تكرار در خرم آباد كشت شدند. سرشاخه‌هاي گل‌دار آنها، طي دو سال متوالي پس از كشت جمع‌آوري شدند و پس از خشك‌شدن در محيط آزمايشگاه به روش تقطير با آب اسانس‌گيري شدند. ضمن محاسبه بازده اسانس، تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس‌ها با استفاده از كروماتوگرافي گازي تجزيه‌اي (Analytical GC) و گاز كروماتوگراف متصل به طيف‌سنج جرمي (GS-MS) و محاسبه شاخص بازداري مورد اندازه‌گيري و شناسايي قرار گرفتند. تركيب‌‌هاي عمده اسانس همه اكسشن‌ها در دو سال متوالي پس از كاشت، تيمول، پارا-سيمن، گاما-ترپينن و كارواكرول بودند كه مقادير آنها در اكسشن‌هاي مختلف با هم فرق داشت. نتايج نشان داد كه براي كليه اكسشن‌هاي مورد بررسي با رشد و استقرار گياه، بتدريج بازده اسانس‌ها افزايش يافت. كيفيت اسانس‌ها با افزايش عمر گياه، براي اكسشن سه بهبود يافت به نحوي كه گياهان دو ساله هم داراي بازده اسانس بالاتري بودند و هم درصد بيشتري از تركيبات فنلي تيمول و كارواكرول نسبت به گياهان يك‌ساله داشتند. در مجموع دو سال و بررسي سه اكسشن مستقر شده در شرايط آب و هوايي خرم آباد، اكسشن چهار، از بقيه اكسشن ها برتر بود. حذف و ظهور برخي تركيبات اسانس در طول رشد گياه، نشان دهنده اين است كه آناليز اسانس گياه كاشته شده در سال اول پس از كاشت نمي‌تواند نتيجه قابل استنادي را توليد كند و براي دست‌يابي به نتايج قابل قبول، بايد بررسي كمي و كيفي اسانس تا چندين سال متوالي ادامه يابد.