مديريت سرخرطومي برگ يونجه (Hypera postica Gyllenhal) توسط برخي از گياهان بومي جهت افزايش راندمان توليد اين محصول

سرخرطومي برگ يونجه، Hypera postica Gyllenhal، مهمترين آفت محصول يونجه در سراسر جهان مي باشد كه گاهي بيش از 90 درصد از چين اول يونجه را از بين مي برد. استفاده از حشره كش هاي شيميايي روش عمده ي كنترل سرخرطومي برگ يونجه محسوب مي شود اما استفاده از اين تركيبات اثرات نامطلوبي مثل سميت روي موجودات غيرهدف، مقاومت آفات و باقيمانده هاي سموم را در پي داشته است. بسياري از متابوليت هاي ثانويه ي گياهي شناسايي شده اند كه داراي اثرات سمي روي حشرات آفت مي باشند و اسانس هاي مستخرج از گياهان به طور گسترده اي در اين زمينه بررسي شده اند. در تحقيق حاضر اسانس هاي گياهان اسطوخودوس (Lavandula stoechas L.) و گلپر (Heracleum persicum Desf. ex Fischer) توسط دستگاه كلونجر و با روش تقطير آبي استخراج شده و سميت آن ها روي بالغين سرخرطومي برگ يونجه بررسي شد. روش غوطه وري برگ براي ارزيابي سميت اسانس ها مورد استفاده قرار گرفت. پنج غلظت از هر اسانس (50/1 تا 00/6 درصد براي اسانس اسطوخودوس و 20/2 تا 00/7 درصد براس اسانس گلپر) با استفاده از تويين 80 (02/0 درصد) و آب مقطر تهيه شدند. 5/0 گرم از برگ هاي تازه ي يونجه به مدت 20 ثانيه درون غلظت هاي مورد نظر قرار داده شدند. بعد از 15 دقيقه كه برگ ها در شرايط اتاق خشك شدند به داخل ظروف پتري منتقل و 7 حشره بالغ به هر كدام از آن ها افزوده شد. تجزيه ي واريانس داده هاي حاصل نشان داد كه هر دو اسانس سميت معني داري روي بالغين سرخرطومي يونجه دارند. غلظت هاي مورد نياز براي از بين بردن 50 درصد جمعيت آفت با حدود اطمينان مربوطه (809/3 – 068/3) 400/3 درصد و (437/4 – 590/3) 986/3 درصد به ترتيب براي اسانس هاي اسطوخودوس و گلپر به دست آمد. به دليل همپوشاني حدود اطمينان هاي مربوطه، تفاوت معني داري بين سميت دو اسانس مشاهده نشد. در كل، همبستگي مستقيمي بين افزايش غلظت اسانس ها با ميزان مرگ و مير حشره ي آفت مشاهده شد. بر اساس نتايج حاصل از پژوهش حاضر، اسانس هاي مستخرج از گياهان اسطوخودوس و گلپر پتانسيل قابل توجهي در مديريت سرخرطومي برگ يونجه دارند. استفاده از چنين تركيباتي گام مهمي در راستاي بهبود كسب و كار و كارآفريني در كشاروزي مي باشد.