مديريت سوسك كلرادوي سيب زميني (Leptinotarsa decemlineata (Say)) با استفاده از اسانس گياه پونه (Mentha pulegium L.) براي بهبود كسب و كار كشاورزي

سوسك كلرادوي سيب زميني، Leptinotarsa decemlineata (Say) (Chrysomelidae)، به عنوان آفتي خطرناك روي محصولاتي از قبيل سيب زميني، گوجه فرنگي و بادنجان مطرح است. استفاده از آفت كش هاي شيميايي روش عمده ي كنترل اين آفت محسوب مي شود اما كاربرد اين سموم اثرات جانبي منفي متعددي مانند مقاومت آفات، طغيان آفات ثانويه و اثرات نامطلوب روي محيط زيست و سلامتي انسان را در پي داشته است. بنابراين توليد آفت كش هاي موثر و طبيعي براي جايگزيني با سموم شيميايي ضروري است. اسانس هاي گياهي به عنوان تركيبات طبيعي موثر، سالم، ارزان و در دسترس پتانسيل بالاي را در مديريت تلفيقي حشرات آفت نشان داده اند. در تحقيق حاضر اسانس گياه پونه، Mentha pulegium L. (Lamiaceae)، توسط دستگاه كلونجر و با روش تقطير آبي استخراج شده و سميت آن روي بالغين سوسك كلرادوي سيب زميني ارزيابي شد. اجزاي شيميايي اسانس مذكور با استفاده از دستگاه گاز كروماتوگرافي-طيف سنج جرمي بررسي شد. روش غوطه وري ديسك برگي براي ارزيابي سميت اسانس پونه روي سوسك كلرادوي سيب زميني مورد استفاده قرار گرفت. پنج غلظت از اسانس از 83/1 تا 80/3 درصد با استفاده از تويين 80 (02/0 درصد) و آب مقطر تهيه شدند. ديسك هاي برگي به قطر 3 سانتي متر از برش برگ هاي تازه ي سيب زميني تهيه شده و به مدت 20 ثانيه درون غلظت هاي مورد نظر قرار داده شدند. بعد از 15 دقيقه كه ديسك ها در شرايط اتاق خشك شدند به داخل ظروف پتري منتقل شده و حشرات بالغ به هر كدام از آن ها افزوده شدند. تجزيه ي شيميايي اسانس پونه نشان داد كه پولگون (44/73 درصد)، پيپريتون (49/5 درصد)، دكان (99/4 درصد)،‌ ليمونن (07/3 درصد) و ايزوپولگون (13/2 درصد) تركيبات عمده ي موجود در اسانس بودند. تجزيه ي واريانس داده هاي حاصل از سميت اسانس پونه روي بالغين سوسك كلراودوي سيب زميني سميت معني دار اين اسانس را نشان داد. نتايج آزمون توكي هم نشان داد كه تفاوت هاي معني داري در درصد مرگ و مير حشرات تحت تاثير غلظت هاي مختلف اسانس وجود داشت. غلظت مورد نياز براي از بين بردن 50 درصد جمعيت آفت (LC50) با حدود اطمينان مربوطه (849/2 – 243/2) 526/2 درصد برآورد شد. همچنين همبستگي مستقيمي بين افزايش غلظت اسانس با ميزان مرگ و مير آفت به دست آمد. نتايج نشان داد كه اسانس مستخرج از گياه پونه مي تواند براي مديريت سوسك كلرادوي سيب زميني در راستاي كاهش اثرات مخرب سموم شيميايي، جلوگيري از واردات سموم و استفاده از منابع بومي كشور كاربرد داشته باشد. علاوه بر آن، فرايند توليد و استفاده از چنين تركيباتي ارتباط مستقيمي با كارآفريني و اشتغال زايي دارد.