مرمت و استحكام بخشي سازه هاي بنّايي، ( نمونه موردي سراي دخان زنجان)

مرمت و ساماندهي بناهاي تاريخي هم به لحاظ اجتماعي - فرهنگي و هم به لحاظ فني اقدامي مهم تلقي مي شود . بناهايي كه از لحاظ سازه اي آسيب فراوان ديده اند و ساختار كالبدي آنها صدمه ديده است ، داراي روند تخريبي سريعتري هستند. بنابراين براي حفظ ، نگهداري و باززنده سازي اين گونه بناها ، در ابتدا اقدامات رفع خطر و مرمت هاي اضطراري انجام مي شود و سپس به مرمت كامل و جامع پرداخته مي شود . بناي تاريخي كاروانسراي دخان كه در قلب بافت تاريخي شهر زنجان و در مجاورت ورودي شرقي بازار زنجان قرار گرفته است ، يكي از بناهاي با ارزش مربوط به دوران قاجار مي باشد . اين مجموعه طي چند دهه گذشته آسيبهاي متعدد كالبدي و كاركردي به خود ديده است و از سال 1385 مورد مرمتهاي اضطراري و موردي قرار گرفته است. در اين پژوهش سعي شده است در ابتدا آسيب هاي سازه اي موجود در ضلع جنوبي اين مجموعه عنوان شود . عوارضي از قبيل سرسفت شدن پايه ستون طاق جنوبي و فرو ريختن بخشي از كاربندي طاق مياني آن ، از جمله مهمترين تهديدات براي حفظ نظام كالبدي اين بنا به شمار مي آيند . استفاده از روش هاي نوين و به كارگيري فنون اجرايي به روز شده در استحكام بخشي سازه اين مجموعه ، فرايندي است كه امروزه در بسياري از بناهاي تاريخي لازم و ضروري به نظر مي رسد . از اين رو استفاده از سيستم شناژ عمودي و افقي و به اصطلاح دوخت و دوز بنا و همينطور سبك سازي بام به منظور استحكام بخشي طاق هاي اهنگ در مجموعه ، مباحثي هستند كه در اين مقاله بررسي شده اند وبه طور كلي روشهاي اجرايي رفع خطر ، مقاوم سازي و استحكام بخشي ضلع جنوبي اين كاروانسرا ارائه شده است .