بررسي و تحليل نقوش سفالينه هاي سايه نما در عصر سلجوقي و اهميت آن در فرهنگ ايراني

ساخت سفالينه هاي سايه نما در سده ميانه در دوره سلجوقي رواج داشت.تزيين اين سفالينه ها كه روي بدنه هاي خمير سنگي اوليه با حكاكي بر سطح گلابه مشكي صورت مي گرفت، نقوش متنوعي از جمله نقوش حيواني، انساني، گياهي و غيره را شامل مي شد. برخي از اين نقوش به عنوان نفش اصلي براي تزيين بدنه سفالي بكار مي رفت؛ در حالي كه برخي ديگر صرفأ جهت پر كردن زمينه بوده است. بنابراين پرسشي در اينجا مطرح مي شود كه نسبت نقش و زمينه در اين سفالينه ها چگونه است؟ هدف اصلي اين تحقيق بررسي و تحليل نقوش بكار رفته در سفالينه هاي سايه نماست كه به شناخت نقوش اين نوع سفال مي انجامد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصيفي - تحليلي و گردآوري داده ها با مطالعات كتابخانه اي و عكاسي از نمونه هاي موجود اين نوع سفال در حوزه هنرهاي اسلامي به بررسي نقوش و ارتباط آن ها با زمينه و فرم اثر مي پردازد. بر اساس نتايج حاصل از اين مقاله ساخت سفال سايه نما در سده 5 تا 7 ميلادي رواج داشته و متأثر از سفال هاي گلابه اي دوره ساماني و تكنيك اسگرافيتو در دوره هاي قبل است. نقوش متنوع اين سفالينه ها زير لعاب عاجي يا فيروزه اي رنگ حالتي سايه وار را ايجاد كرده، برخي از اين نقوش متأثر از هنر قلمزني دوره ساساني است و در برخي ديگر تأثير فرهنگ، ادبيات و مذهب ديده مي شود. قرارگيري اين نقوش بر روي بدنه سفالي نيز متأثر از فرم آن است كه با بررسي آن ها اين مهم حاصل مي شود.