كاربرد تضمين بياني در تفسير قرآن (مطالعه موردي: تفسير فتح القدير امام شوكاني)

تضمين از نظر اصطلاحي در حوزه‌هاي متعدد تعاريف متعددي دارد؛ مثلا در عروض وابسته بودن معناي بيت است به مابعد خود چنانكه به تنهايي مفيد نباشد، يا در بديع آوردن شعر ديگران است در ضمن شعر خويش. اما در بيان، عبارت است از: دادن حكم لفظي مقدر به لفظي مذكور از طريق ايجاد تشابه معنايي فرضي بين آن دو و آوردن معناي لفظ اول در ضمن لفظ دوم، به شرطي كه قرينه¬اي باشد كه حكم لفظ اول را اقتضاء كند. اين پديده داراي كاركردهاي متعددي در حوزه¬هاي مختلف نحوي و بلاغي است اما در اين تحقيق كه بر اساس روش توصيفي-تحليلي انجام گرفته، رويكرد نگارنده بر كاركردهاي تفسيري آن در تفسير مشهور فتح القدير امام شوكاني است تا بر خواننده اهميت اين پديده در توجيه و تفسير برخي آيات آشكار گردد. نتايج حاصله از اين مقاله نشان مي¬دهد كه در اين تفسير، براي برون رفت از بن بست¬هاي لغوي واژه¬هاي قرآني و توجيه معنايي آن¬ها از تضمين بياني بهره فراواني برده شده است.