نقدي بر معناشناختي لغت در أشعار جاهلي و قرآن كريم

پيوسته در طول تاريخ، دين ارتباط تنگاتنگي با زبان و مباحث معناشناختي لغت برقرار كرده و همگام با نياز، در تكوين و رشد و تحوّل معنايي نقش ايفا نموده است. از طرفي زبان عربي در عصرجاهلي از نظر بلاغت و شكوفايي معنا به رشد قابل توجهي رسيده بود، از طرفي ديگر زيبايي‌هاي فراوان لفظي و معنايي آيات قرآن، كانون توجه بسياري از ادبا و معناشناسان مي‌بود، موضوع اين پژوهش بر آن است مسأله‌ي تغيير و تحوّل دلالتي معنايي در شعر جاهلي و قرآن را مورد بررسي قرار دهد؛ زيرا تحوّل دلالتي معنايي شعر جاهلي با نزول قرآن در ساختار جديد، دچار تغيير معنايي شده است.با توجه به اين كه قرآن خود متني استوار و فصيح است، از متون قبلي خود فاصله نگرفته، بلكه بعضي وقت‌ها تأييد كرده، خود احترامي به زبان و ادب است. اين پژوهش بر آن است، بعضي از مهم‌ترين واژگان مشترك قرآني در شعر جاهلي با نگاه انتقادي در حوزه‌ي اعتقادي و اخلاقي بياورد و معني لغوي و تغيير و تحوّل آن واژه را مورد بررسي قرار دهد. در ضمن قرآن به خوبي توانسته، با به‌كارگيري واژگان شعر جاهلي معناي تازه‌اي ببخشد. اين كار براي آن قوم كه از پيشينه‌ي زباني و فصاحت و شعر و ادب قوي برخوردار بودند، شگفت‌آور شد و به آن‌ها جان تازه‌اي بخشيد؛ مانند: واژه‌ي «كفر» كه در اصل به معني پوشاندن است، سپس اين كلمه از نظر معنايي گسترش پيدا كرد و دلالت‌هاي غيرمادي را هم به خودش اختصاص داده است؛ مانند: پوشاندن نعمت¬ها و ناديده گرفتن دلايل و برهان و موارد معنوي، امّا در اصطلاح قرآني «كفر» مخالف ايمان است و ايمان همان باور و تصديق قلبي به خداوند يگانه است و كفر عدم باور و تصديق است. چارچوب اين مقاله تغيير معنايي حضور واژگان شعر جاهلي در قرآن كريم است.