جريان هاي فكري شيعه در عصر امام هادي عليه السلامو رويكردهاي امام در برابرآن

با توجه به سياست هاي متفاوت حكومت ها و تحولات سياسي اجتماعي در عصر حضور ائمه بويژه امام هادي ع به دلايل مختلفي مانند گسترش مباحث كلامي و عقيدتي، نزديكي به عصرغيبت، وجود مدعيان دروغين، اقدامات سياسي حاكمان و...جريانات فكري ظهور و بروز جدي تر يافتند. شيعيان كه همواره ويژگي هاي اعتقادي مخالف حكومت داشتند، متأثر از فضاي فكري و فرهنگي جامعه و رونق مباحث كلامي و عقيدتي در عصر امام هادي عليه السلام، جريانات فكري مختلفي براساس اصول اعتقادي و شيوه هاي تعامل و تقابل با حكومت ها و جريان هاي رقيب داشتند.(تبيين مسئله) شناخت فضاي فكري و فرهنگي عصر امام و بررسي تأثير و تأثرات آن با فضاهاي فكري رقيب متوقف بر شناخت كامل جريان هاي فكري شيعيان، مي باشد. .(هدف و ضرورت) اين نوشتار با بررسي حوزه هاي فكري و گونه هاي آن، تعاملات و پيامدها جريانات فكري شيعه با امام و هم چنين جريان هاي رقيب درصدد بررسي ابعاد جريان هاي فكري عصر امام مي باشد.(روش)در عصر امام هادي عليه السلام به دليل شرايط سياسي و رونق مباحث كلامي و عقيدتي، جريانات فكري مختلفي مانند جريان شيعه اماميه، واقفيه، زيديه و جريان انحرافي منتسب به شيعه غلات، براساس اصول عقايد و شيوه تعامل فعاليت داشتند. جريان اصحاب امام بر بهره مندي از رهنمودهاي امام و ورود در حوزه هاي مختلف تفسير، حديث، كلام و فقه تأكيد داشتند همان گونه كه جريان واقفيه پديد آمده پس از شهادت امام موسي كاظم عليه السلام بر توقف در امامت و ظهور آن حضرت معتقد بوده و با تأليف كتابهايي درباره غيبت براي اثبات مدعاي خود دربـاره مـهدويت وغـيبت موسي بن جعفرعليه السلام، تلاش نمودند. اگرچه اساس حركت زيديان، مبارزه عليه حكومت عباسيان بود اما در اين عصر برخي افراد زيدي همچون «قاسم رسي» به فكر تدوين انـديشه‌هاي خويش افـتادند. جريان انحرافي غلات نيز كه از جريان هاي فعال اين زمان محسوب مي شدند براي دستيابي به اهداف و مقاصد خويش به فعاليتهاي گذشته خود ادامه دادند كه مي توانست موجبات گمراهي عده-اي از شيعيان را فراهم نمايد. امام هادي عليه السلام به تناسب شرايط زماني و مكاني خويش در مقابل اين جريانات رويكرد مناسبي اتخاذ نمودند. ايشان با استفاده از ابزار مختلفي هم چون تبيين مباني معرفتي، تربيت شاگردان، نامه-نگاري، تبيين مباحث غيبت، توسعه و تعميق شبكه وكالت، پاسخ گويي به شبهات فكري و كلامي و بهره مندي از ادعيه و زيارات، آگاهي هاي لازم را در مورد اين جريانات به مردم مي دادند و دربرابر جريان انحرافي غلات، ضمن تبيين مباني معرفتي آنان، با طرد و لعن و تكذيب رهبران اين جريانات به مقابله جدي با آنها پرداختند. شاكله ي سياستگذاري امام در قالب دو روش كلي هدايتي و مقابله مي باشد.