بررسي و تحليل گرافيك مطبوعاتي ايران در دوران قاجار با تاكيد بر جريانات مشروطه خواهي

مقاله حاضر قصد دارد ضمن ارائه ي روند شكل گيري و پيشرفت گرافيك مطبوعاتي در دوران قاجار، نقش و جايگاه گرافيك مطبوعاتي را در جريانات مشروطه خواهي مورد تحليل و بررسي قرار دهد. در دوران قاجار كه بسياري از مصاديق مدرنيته همچون عكاسي، دستگاه هاي چاپ و نشريات براي نخستين بار وارد ايران شدند، پس از چندي، يكي از مهمترين ابزار آزادي خواهي ملت ايران شده و در زمينه سازي و مقدمات انقلاب مشروطه نقش به سزايي آفريدند كه در اين ميان نقش مطبوعات و بطور مشخص گرافيك مطبوعاتي- كه طراحي نشانه نوشتاري، صفحه آرايي و تصويرگري و حروفچيني را شامل مي شود- بطور ويژه در اين مقاله بررسي شده است. سير تكويني نشريات به لحاظ تصويري و تجسمي مورد بررسي قرار گرفته و با تاكيد بر جايگاه گرافيك مطبوعاتي در جريانات مشروطه خواهي، بلوغ گرافيك مطبوعات در ايران تحليل شده است. طنز هاي تصويري، سرلوحه هاي معنا دار و بعضا حروف چيني هاي مهيج و توسل به تصوير براي گرفتار نشدن در ورطه سانسور، از جمله مصاديق ارتباطي گرافيك مطبوعاتي و جريانات مشروطه خواهي در ايران بوده اند. در پژوهش حاضر به چند نشريه قابل توجه كه بيشترين جايگاه را در تنوير افكار عمومي در قالب بيان گرافيكي داشته اند پرداخته شده كه در بيشتر نشريات وقت قابل تعميم بوده است. گردآوري اطلاعات در اين پژوهش به شكل كتابخانه اي بوده و به شيوه توصيفي-تحليلي به آن ها پرداخته شده است. هدف اين مقاله بيان ميزان تاثير گرافيك و بطور مشخص گرافيك مطبوعاتي برجريانات روشنگري اجتماعي به خصوص در شرايط حساس سياسي و اجتماعي است.