نگاهي به نقش ماري گُل (گُل تركمن) در بافته هاي اقوام تِكه ساكن در خراسان شمالي

اغلب فرش هايي كه در مهمترين مناطق روستايي و عشايري ايران بافته مي شوند، با زيباترين نقوش ايراني تزيين مي گردند، نقشمايه هايي كه ريشه در فرهنگ و تاريخ اين سرزمين دارند. تركمن هاي ساكن در نواحي شمال شرقي ايران كوشش بسياري در حفظ فرهنگ و سنت هاي اصيل خود داشته اند، آنها با تكيه بر پشتوانۀ غني نقشمايه هاي تجريدي خود، بهترين بافته هاي عشايري و روستايي ايران را توليد و به بازار عرضه مي نمايند. يكي از نقوش جالب و منحصر به فردي كه طايفه تِكه در اين ناحيه از ايران بزرگ مي بافند، نقش گُل تركمن يا ماري گُل (جاي پاي شتر) است. الگوي بكار رفته در اين نقشمايه به مرور زمان با اينكه اندكي تغيير يافته است، اما همچنان يكي از طرح هاي منحصر به فردي است كه در نواحي جَرگلان استان خراسان شمالي بافته مي شود. زيبايي نقش و نوع چيدمان آن در سطح فرش علاوه بر اقبال مردمي باعث شد كه ساير اقوامي كه در مجاورت تركمن ها زندگي مي كردند از آن براي تزيين بافته هايشان استفاده نمايند. هدف از انجام اين تحقيق آشنايي با نقش ماري گُل در بافته هاي تركمني شمال خراسان است. سوال اصلي تحقيق اين است كه نقش ماري گُل در دوران معاصر چه تغييراتي پيدا كرده و علاوه بر تركمن ها كدام اقوام اين نقش را در تزيين بافته هايشان بكار مي برند؟ در اين نوشتار به روش توصيفي تحليلي، علاوه بر معرفي نقش ماري گُل در فرش هاي تركمني شمال خراسان، اين نقش در بافته هاي ساير اقوام نيز معرفي خواهد شد. لازم به ذكر است كه اين مقاله به صورت كتابخانه اي و ميداني انجام شده، و پس از طبقه بندي نمونه هاي موجود و تحليل اسناد نوشتاري مشخص گرديد، تغيير نقش ماري گُل در فرش هاي معاصر تركمن ماهيت اصلي آن را دگرگون نكرده و علاوه بر تركمن ها، اقوام بلوچ و كرد نيز آن را در بافته هاي خود بكار مي برند.