بازشناسي مفهوم شهروندگرايي در فضاهاي شهري سنتي ايران مطالعه موردي: محور تاريخي چهارباغ عباسي اصفهان

Recognition of the Concept of Friendly Towns in Traditional Urban Spaces Case Study: Chahar Bagh Abbasi Historical Axis of Esfahan

شهر، ظرفي‎‌ست براي زندگي شهروندان. شهروند و شهروندگرايي مفاهيمي‌ هستند كه از پديده شهرنشيني زاده شده‌اند و همواره به عنوان يكي از مظاهر تمدن و مدنيت در زندگي بشر مطرح بوده اند. در دوران معاصر به فراخور تحولات اجتماعي-سياسي و نيز با ظهور جامعه‌شناسي نوين، مفهوم شهروندگرايي يا شهروندمداري تبلور تازه‌اي يافته و نيز تأويل‌ها و تفسيرهاي جديدتر و دقيق‌تري دربارۀ آنها شده است. با توجه به اهميتي كه شهروندگرايي و مشاركت شهروندان در طراحي و توسعه شهر و فضاهاي شهري در چهارچوب مباحث توسعه پايدار اجتماعي و توسعه پايدار شهري دارد، اين مقوله امروزه مورد توجه جامعۀ معماران، طراحان شهري و پژوهشگران اين حوزه قرار گرفته است. متأسفانه به شهروندگرايي در طراحي و توسعۀ اغلب شهرها و فضاهاي شهري امروزي ايران توجه چنداني نشده است. فضاهاي شهري در اغلب شهرهاي سنتي ايران تا حدود زيادي بر مبناي مقياس انساني و نيازهاي مادي و معنوي بومي مردم شكل گرفته‌اند و در ارتباط و انطباق مناسبي با بسترهاي تاريخي، فرهنگي و طبيعي مي‌باشند. مي‌توان گفت كه بسياري از اصول و ويژگي‌هاي شهروندگرايي در فضاهاي شهري كه امروزه مطرح است، به گونه‌اي بومي و متناسب با مقتضيات اجتماعي و فرهنگي زمان در شهرها و فضاهاي شهري سنتي ايران، از جمله محور تاريخي چهارباغ اصفهان قابل كشف و بازشناسي است. در اين پژوهش، كه هدف آن، شناخت مفهوم شهروندگرايي در شهر و بازشناسي مصاديق آن در فضاهاي شهري سنتي ايران - به طور موردي بررسي و كشف شهروندگرايي در فضاي شهري تاريخي خيابان چهارباغ اصفهان – است؛ پس از مروري بر مفهوم شهروند و شهروندگرايي، به تبيين مقولۀ شهر شهروندگرا و فضاهاي شهري شهروندگرا پرداخته مي‌شود. سپس با اشاره‌اي به چگونگي شكل‌گيري فضاي شهري خيابان چهارباغ، ويژگي‌ها و مصاديق شهروندمدار اين فضاي شهري تاريخي مورد بررسي و بازشناسي قرار مي‌گيرد. در نهايت اين مقاله با معرفي برخي ويژگي‌هاي شهروندگراي فضاي شهري خيابان چهارباغ نتيجه‌گيري و جمع‌بندي مي‌شود.

City is a container for life of citizens. Citizen and citizenism are concepts that have been generated from phenomenon of urbanity; and always have being as one showings of civilization and culture in life of human. In contemporary ages, worthy social-politic evolutions and with appearance modern sociology, concept of citizenism has been expressed recently and also those have been interpreted modernly. Th rough importance citizenism and communion of citizens at design and development of city and urban spaces at the frame of topics of social sustainable development and urban sustainable development, nowadays this category have been tent per society of architectures, urban designers and researchers. Unfortunately concept of citizenism has not been tent at design and development of city and urban spaces in new cities of Iran. Urban spaces in the often traditional cities of Iran were forming per human criterion and physical and spiritual requirements of vernacular people and also those have coincided with historical, cultural and natural contexts. Can saying that often doctrines and traits of citizenism in the urban spaces that is important nowadays, are observable in the traditional cities and urban spaces of Iran, among in the historic road of “Charbagh Abbasi” of Isfahan. In this research that its purpose is cognition of concept of citizenism in the city and recognition of its concepts in the traditional urban spaces of Iran – specially scrutiny and detection of citizenism in urban space of historic road of “Charbagh Abbasi” of Isfahan; after glancing scrutiny concept of citizen and citizenism, has been studied category of citizenism in city and urban spaces. Th en with glance posture of forming urban space of historic road of “Charbagh Abbasi” of Isfahan, and also traits and characteristics of citizenism has been studied history of Charbagh Street and has been recognized in this historic urban space. At result in the article has been deduced with introducing some of characteristics of citizenism in the urban space of historic road of “Charbagh Abbasi”.