ويژگي هاي هندسي پايدار در ساختار پلان كاروانسراهاي ميان راهي استان اصفهان

Properties of Sustainable Geometry in Structure of Plan of Off-Road Caravanserais in Isfahan Province”

بررسي نظام هندسي پايدار به كار رفته در ساختار شكلي كاروانسراها، ارتباط ويژه فضايي كه در ساختار اين بناها به كار رفته است را مشخص خواهد ساخت. در ساخت بناهاي كاروانسراهاي ميان راهي مورد بررسي، نظام هاي هماهنگي به شكل پايدار در گذر زمان وجود داشته است كه از اركان اصلي هويت بخش به معماري آن ها بوده است. اين اركان بخش جدايي ناپذير معماري گذشته ي ايراني بوده اند كه متاسفانه با از دست رفتن آنها در دوران جديد بخشي از رموز معماري پايدار گذشته به دست فراموشي سپرده شده است. پژوهشگران اندكي بر روي هندسه و ساختار ساماندهي فضاي پلان كاروانسراها كار كرده اند. اين پژوهش ها نيز كمتر به دستيابي به سامانه اي مشخص در ارتباط با هندسه آشكار و نهان بنا انجاميده است. اين مقاله براي نخستين بار كاروانسراها را از ديدگاه نظام هندسي پايدار به كار رفته در ساختار شكلي بنا مورد بررسي قرار مي دهد. فرآيند فوق منجر به دستيابي به سيستم نظام مند مشخص در طراحي پلان كاروانسراها خواهد شد. اين پژوهش بر پايه مطالعات كتابخانه اي و برداشت هاي ميداني استوار شده است. پس از برداشت بناهاي مورد نظر نظام هاي هندسي در تك تك آن ها مورد بررسي قرار گرفته است و سپس نظام هاي هندسي پايدار كه بخش جدايي ناپذيري از معماري كاروانسراها است آشكار شد. همچنين تحليل هاي به عمل آمده آشكار كرد اين نظامات تكرار شونده بر پايه تفكرات هوشمندانه ي معمار بنا شكل گرفته است.

The analysis on sustainable geometric system used in formative structure of caravanserais will identify particular spatial relationship utilized in structure of these monuments. There have been coordinated systems in construction of the studied off-road caravanserais in sustainable form over the time that has been assumed as cornerstones that gave identity to their architecture. These cornerstones are integrated part of classic Persian architecture but unfortunately following to losing them in modern age, some of mysteries of classic sustainable architecture have been forgotten. Few researchers have been working on geometry and structure for organizing space of plan in caravanserais. These studies have been also lesser led to achieving a certain system in relation to overt and covert geometry of the given monument. This article has investigated caravanserai from perspective of sustainable geometry used in formative structure of monument for the first time. The above-said process will lead to achieving a specific regular system in design of plan for caravanserais. This survey is founded on basis of librarian studies and field investigations. The geometric systems have been analyzed after reviews on the given monuments in each of them and then sustainable geometric systems were revealed as the inseparable part of architecture of caravanserais. Likewise, it was clarified from the conducted analyses these iterative systems have been formed according to smart thoughts by architect of monument.