بررسي و ارزيابي جايگاه حاكم در انواع جوامع مورد نظر فارابي با تاكيد بر مدينه فاضله

شرايط سياسي و اجتماعي و فكري معاصر فارابي (ح259-339 هـ. ق) و چالش‌هاي عميق در حوزه مشروعيت حكومت و نابساماني در حوزه‌هاي فكري و سياسي سبب شد فارابي به منظور پاسخ به نيازها و اقتضائات جامعه اسلامي راه‌حل‌هايي جهت برون رفت از آن پيشنهاد كند. شايد بتوان پذيرفت كه «فلسفه حكمي» او پاسخي به نيازهاي فكري و انديشه‌اي و عقلي جامعه اسلامي و «فلسفه سياسي» او طرحي نوين براي نجات و انحطاط نظام سياسي بود. تأليفات نسبتاً گسترده فارابي در حوزه «سياست» سبب شد او را يكي از سياسي‌ترين فيلسوفان جهان اسلام قلمداد كنند. آثار فلسفي فارابي، به ويژه انديشه سياسي او از منظر «متافيزيك» و «مابعدالطبيعي» ساخته و پرداخته مي‌شود. از نگاه او حاكم مدينه فاضله بايد فيلسوف باشد و لاجرم سياست اين حاكم نيز بايد با متافيزيك هم‌ساز شود. پژوهش حاضر ضمن بررسي مهم‌ترين محورها و جنبه‌هاي فلسفه سياسي فارابي به دنبال پاسخ به اين پرسش‌ها است كه «آرمان» و «واقعيت» و يا تركيبي از هر دو در انديشه سياسي فارابي چه جايگاهي را به خود اختصاص داده‌اند؟ و تا چه حدي طرح سياسي او چالش‌هاي نظام سياسي جوامع اسلامي را در عمل برطرف كرده و يا مي‌توانست برطرف كند؟ پژوهش‌ حاضر در راستاي بررسي فلسفه سياسي نشان مي دهد، طرح او در حوزه سياست چندان به صورت ملموس و عيني مشكلات و چالش‌هاي «قدرت» و نظام‌هاي سياسي موجود معاصر او و دوره‌هاي بعدي را برطرف نساخته و در واقع راهكاري عيني و عملي ارائه نكرده است.