مدل سازي رشد سكونتگاه هاي غير رسمي ISGM با استفاده از GIS و AHP (منطقه مورد مطالعه: شهر تبريز)

)Informal settlement growth model based on AHP Model and GIS (Case study: Tabriz City

با افزايش جمعيت و مكانيزه شدن، شهرها به¬ عنوان نقاط جاذب شناخت شدند و روستاييان براي بهره بردن از فعاليت¬هاي اقتصادي به شهرها خصوصاً فضاهاي خالي و بدون استفاده در پيرامون شهر هجوم مي¬آورند كه باعث به¬وجود آمدن سكونتگاه¬هاي غيررسمي در كلانشهرها شده است. در همين راستا در ايران نيز به موازات رشد شهرنشيني، گسترش محلات فقيرنشين به ويژه سكونتگاه¬هاي غيررسمي به¬صورت فراگير در شهرهاي ايران مشاهده شد، كه نمونه مورد مشاهده در كلانشهر تبريز مي¬باشد. در اين پژوهش با توجه به اهميت موضوع رشد سكونتگاه¬هاي غيررسمي، با استفاده از شاخص¬هاي خدمات و امكانات، مساحت قطعات، سطح اشتغال، كيفيت ابنيه، شكل هندسي قطعات، اراضي پست و نامرغوب شهري، مراكز درماني، قيمت زمين، فاصله از راه¬هاي اصلي و شيب زمين و استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي و با نظرخواهي از كارشناسان و متخصصين صاحب¬نظر در اين زمينه نسبت به مدلسازي رشد سكونتگاه¬هاي غيررسمي در شهر تبريز اقدام شد. نتايج بدست آمده نشان مي¬دهد كه مناطق غربي و شمال¬غربي شهر تبريز از بيشترين احتمال جهت توسعه سكونتگاه¬هاي غيررسمي برخوردار مي¬باشند. مناطق شرقي شهر تبريز نيز به علت قيمت بالاي زمين و مجاورت با مراكز بهداشتي و خدمات شهري از امكان كمتري جهت توسعه سكونتگاه¬هاي غيررسمي برخوردار مي¬باشند.

Due to increasing population and mechanization, cities have been recognized as attractive spots. To get the economic benefits, villagers have moved to the cities, particularly to the empty and unused spaces in suburbs. This has led to the creation of informal settlements in metropolises. Similarly, in Iran, the wide spread of slums especially informal settlements was observed along with growing urbanization. The city of Tabriz is an observed example of it. In the present study, due to the importance of this issue, various indicators including services, facilities, area of pieces, area of occupation, quality of buildings, geometry of pieces, lowland and poor urban areas, health centers, land prices, distance from major ways, and slope were employed and after considering the views of experts, the Analytical Hierarchy Process model was used in the settings of geographic information system to acquire the Informal Settlement Growth Model (ISGM) in Tabriz. The results illustrated that western and northwestern regions of Tabriz had the greatest risk for the development of informal settlements. By contrast, due to the high price of land and proximity to health and service centers, eastern areas of Tabriz had the lowest risk for the development of informal settlements.