ارائه مدلي جهت معرفي شاخص¬هاي طراحي كتابخانه بي¬كتاب دانشگاهي در ايران با رويكرد معماري داخلي

Proposing a model for elements affecting design of bookless library in Iran with the approach of interior design

امروزه بهره¬گيري از كتابخانه بي¬كتاب به دليل افزايش منابع علمي جديد به منابع قبلي و ساير مشكلات موجود امري ضروري است. لذا هدف از انجام اين پژوهش ارائه مدلي جهت معرفي شاخص¬هاي طراحي داخلي كتابخانه بي¬كتاب در خصوص دانشكده هاي هنر و معماري با بررسي نمونه موردي كتابخانه دانشكده هنر و معماري دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران جنوب مي¬باشد. اين پژوهش بنا به ماهيت، موضوع و اهداف آن، از نوع كمي است و از رويكرد اثبات¬گرايي جهت پيشبرد علمي آن بهره گرفته‌شده. جامعه آماري دانشجويان دانشكده هنر و معماري تهران جنوب مي¬باشند. روش نمونه-گيري به شيوه تصادفي طبقه¬اي است. اين پژوهش در هشت گام انجام‌گرفته. لذا در گام اول جهت جمع¬آوري اطلاعات‌پايه از منابع كتابخانه¬اي همچون كتاب و مقالات معتبر علمي استفاده شد. در گام دوم براي يافتن شاخص¬هاي علمي طراحي كتابخانه بي¬كتاب، از منابع اينترنتي همچون سراچه‌هاي معتبر استفاده گرديد. در گام سوم از بين شاخص¬هاي به‌دست‌آمده، 39شاخص جهت طراحي انتخاب گرديد و بر اساس آن يك پرسشنامه تنظيم شد. در گام چهارم جهت سنجش روايي پرسشنامه به لحاظ اعتبار محتوايي ازنظر استاد راهنما استفاده شد و جهت سنجش پايايي پرسشنامه از ضريب كرونباخ آلفا استفاده شد. در گام پنجم پرسشنامه¬ها بين دانشجويان پخش شد تا نظر آن‌ها در رابطه با پذيرش يا عدم پذيرش هر شاخص در طراحي پرسيده شد. در گام ششم داده¬هاي به‌دست‌آمده از پرسشنامه¬هاي پرشده، به سه گروه متغير روانشناسي محيط، معماري داخلي و تجهيزات ديجيتال و مبلمان تقسيم شد و اطلاعات با نرم¬افزار SPSS تحليل شد. در گام هفتم فرضيه¬ اصلي تحقيق موردبررسي قرار گرفت. براي آزمون فرضيه¬، از آزمون اسميرنف كولموگروف، تي¬تك نمونه¬اي و تي-تست مستقل استفاده شد. در گام هشتم به نتايج نهايي براي اولويت¬بندي شاخص¬هاي طراحي داخلي فضا دست‌يافته شد. درنتيجه اين تحقيق، شاخص¬هايي كه داراي ميانگين بالاي4 هستند، بيشترين ميزان ارزش را دارا مي¬باشند و در دسته اصلي و به‌عنوان مهم‌ترين شاخص¬هاي طراحي شناخته شدند و شاخص¬هايي كه عدد بالاي 5/3 دارند به‌عنوان شاخص¬هاي مهم با درجه دوم اهميت ذكر شدند. نهايتاً مي¬توان نتيجه گرفت كه شاخص¬هاي مطرح‌شده، فضايي مناسبي در غالب كتابخانه¬اي بي¬كتاب براي دانشجويان به ارمغان مي¬آورد.

Appearance of bookless libraries which are the last generation of libraries so far, was mostly influenced by human relations and interactions evolution which was itself the result of appearance of computer and its becoming an inseparable component of human life, general or professional. Due to the fast development of books and electronic readers and daily increase of information resources, there is more space needed to keep the references and this challenged the publishing and selling of vulnerable paper books. Publication of engineering journals and books in any field became online and electronic, so the access to the intended context also became easy. in addition the daily increase of using engineering software and also the changes of today’s generation’s manners leaded to fundamental changes in interior design of the libraries. Furthermore the first ideas of creation of virtual, digital, and bookless libraries came from the necessity of protecting the environment including the protection of trees by avoiding mass publication of books and protecting the land by avoiding the building of vast libraries. The purpose of this research is identifying the design types of user-based libraries and presenting an appropriate model for the faculty of art and architecture of Islamic Azad university south Tehran branch with respect to its students interests and opinions who are the main users of the library. In order to reach this purpose interaction design theories was identified using library documentations and literature reviews, then the quantitative survey method was used and a hundred Likert scale questionnaires was distributed, and then to get to closer objectives such as identifying suitable functional indicators the bookless library of Ferdowsi university was studied. So it was supposed that interaction is the main principle of a bookless library and accordingly the spaces and technological instruments needed for a bookless library was identified and in the final step space arrays were examined .the results of this method was analyzed using independent-samples T-test and one-way ANOVA. The resulted data showed that the most important functional indicators for space design are creating a space for gathering and group studding, invisibility of screens while studding in personal desks, collective library spaces, general design of spaces like think tank, existence of an atrium, having wide lightnings and having more open spaces in the main hall. And the most important user indicators are library connection to other internal and external digital libraries and having an exclusive library account. According to these indicators a model for designing and building a bookless interaction library with user-based approach was presented.