خوانش نسخه اي از مكتب هرات با رويكرد به نظريه روانشناسي ادراك ديداري گشتالت

برقراري ارتباطات بصري و ادراكات يكي از مهم ترين پديده هايي است كه انسان ها به نوعي با آن در ارتباط هستند. وجود هر عنصر در طبيعت بر روي ذهن تأثيرگذار است؛ لذا يكي از عوامل مؤثر كه باعث آرامش ذهني در افراد مي شود، وجود فرم و رنگ است. از اين رو نسخه هاي نقاشي ايراني يكي از غني ترين تصويرگري هايي است كه داراي فرم و رنگ مي-باشد. نگارگري مبتني بر تصوير كوچك شده اشياء نيست و يا فقط تصويرگري روايات، بلكه برخلاف ظاهر تزئيني آن، تاثيراتش وابسته به مفاهيم عميق آن است و ملبس به بينشي ويژه و بر اساس اصول روان شناختي مي باشد. در بين مكاتب هنري ايران عصر تيموري و مكتب هرات يكي از پركارترين نسخه آرايي در بين مكاتب هم عصر خويش است. بدين سبب اين مقاله ضمن معرفي نگاره اي از مكتب هرات به بررسي و واكاوي نسخه مذكور از منظر روان شناسي گشتالت مي-پردازد. دوسوال اساسي تحقيق عبارت است از: قوانين گشتالت چيست و ادراك ديداري گشتالت چه فرايندي را در هنرهاي تجسمي طي مي كند؟ قوي ترين گشتالت به كار رفته در نگاره ي مورد نظر داراي چه خصوصياتي است؟برآيند تحقيق نشان مي دهد گشتالت بر پايه ي اصل مشابهت، اصل مجاورت، اصل تداوم، اصل يكپارچگي يا تكميل، روابط شكل و زمينه، اصل سرنوشت مشترك و اصل فراپوشانندگي است كه همگي اين هفت اصل تحت عنوان قانون پرگنانس قرار دارندكه هسته ي مركزي نظريه ي ادراكي گشتالت را تشكيل مي دهد. قوي ترين گشتالت در نگاره مطالعاتي اصل شكل و زمينه و اصل مجاورت قابل مشاهده است.