جايگاه اسباب بازي در رشد و ارتقاء مهارتهاي اجتماعي – رواني كودكان پيش دبستاني با تاكيد بر آموزه هاي ديني

مقدمه و بيان مسئله: بازي، يكي از عوامل مهمي است كه بر روحيه و شخصيت كودك اثر مي‏گذارد و بخش جدايي‏ناپذير زندگي اوست بازي، مؤثرترين و اصلي‏ترين راه يادگيري براي كودكان است. ازاين‏رو، مي‏توان با برنامه‏ريزي هدف‏مند از بازي براي آموزش موضوع‏هاي علمي، مهارت‏هاي اجتماعي، اصول اخلاقي، رفتاري و ارزش‏ها و باورهاي اجتماعي سود جست.خيلي از آموزش هاي تربيتي را مي توان در خلال بازي ها به كودك نشان داد و به راحتي كودك را در مسير درست تربيت كرد همان طور كه از خلال بازي هاي كودك نيز مي توان به شرايط عاطفي كودك، احساسات و افكار كودك پي برد. براساس تفاسير بعضي از آيات قرآن مانند( كهف، آيات 65 تا 82 و نيز نساء، آيه 75) ،در بازي‌كردن، كودك انواع گوناگون احساس هايي مانند درد و لذت، غم و شادي ، خوشي و ناخوشي را تجربه مي‌كند. حس جست‌و‌جو‌گرانه و كنجكاوي بيش از اندازه وي از همان آغاز، او را به هر سوي مي‌كشاند و بي‌محابا به هر چيزي چنگ مي‌افكند تا با همه ابزارهاي شناختي از حواس پنجگانه خويش، محيط و پيرامون خويش را بشناسد. همين ظلوم وجهول بودن است كه به شدت او را در معرض خطر قرار مي‌دهد و نياز شديد به حمايت پيدا مي‌كنداز اين لحاظ شرايط بازي ، آزادي كودك در بازي، اسباب بازيهاي مورد استفاده كودك و مدت زماني كه به بازي با كودك اختصاص داده مي‌شود اهميت شايان توجهي داردسال هاي ابتداي كودكي مهم ترين سال هاي حيات است و تجربيات اين سال ها زير بناي زندگي آينده هر انساني خواهد بود.لذا اگربه نيازها و حيطه هاي تكاملي كودكان در طي اين دوران پاسخ مناسبي داده شود، آنها سالم تر بوده، از قدرت تفكر و تعقل بيشتري برخوردار مي گردند و مهارتهاي رواني و اجتماعي بهتري خواهند داشت. كودك در ابتدا فقط از طريق مادر با محيط ارتباط برقرار مي كند اما به تدريج با بالا رفتن سنش متوجه خانواده و اطرافيانش مي گردد. به زبان ديگر آشنايي او با محيط رفته رفته بيشتر مي شود. گروه همسن در مقابل كودك قرار مي گيرند و او بايد نحوه ارتباط برقرار كردن با آنان را فرا گيرد، در اين جاست كه كودك بايد توانايي ايجاد تفاهم و توافق با ديگران را فرا گيرد. هفت سال اول زندگي كودك، يعني سنين پيش‌دبستاني، پايه و اساس شخصيت او را تشكيل مي‌دهد و اگر اين دوره آن گونه كه پيامبر خدا فرمودند با عطوفت و مهرورزي همدلي و همراهي، غليان و فوران احساسات خوشايند، محبت پذيري و اقتدار عاطفي كودكان همراه باشد، قوي ترين، سالم‌ترين و متعادل‌ترين ستون‌هاي تكوين شخصيت پي‌ريزي مي‌شود و اين قبيل بچه‌ها بيشترين آمادگي رواني و ذهني را براي يادگيري (هفت سال دوم) مي‌يابند و آميزه‌اي از محبت پذيري و آموزش پذيري، آنان را براي دوره مشورت پذيري و رايزني با بزرگ ترها (هفت سال سوم) آماده مي‌كند. از نظر مربيان اين دوره مي‌تواند مقدمه خوبي جهت آموزش مهارتهاي ساده باشدتكامل ابتداي كودكي شامل حيطه هاي مختلفي از قبيل شناختي، تكلمي، احساسي، اجتماعي، جسمي ، رواني و معنوي مي باشد كه همگي بر يادگيري ابتدايي و پايه اي فرد ، موفقيت تحصيلي ، خطر ابتلا به بيماري هاي جسمي و رواني، مشاركت اقتصادي، نقش اجتماعي شهروندي و سلامت او تأثير به سزايي خواهند داشت.از مهمترين ابزار بازي در دوران كودكي هم براي دختر وهم براي پسر ،اسباب بازي مي باشد كه در عين سادگي بيشتر ويژگيهاي يك بازي را داراست.. هدف از اين پژوهش بررسي جايگاه اسباب بازي در رشد وارتقاء مهارتهاي اجتماعي – رواني كودكان با تاكيد بر آموزه هاي ديني مي باشد.روش پژوهش روش پژوهش بصورت اسنادي وكتابخانه اي ورجوع به منابع مرتبط با موضوع مي باشد. يافته هاي پژوهش اسلام عالي ترين توجهات را به كودك و تكامل و تربيت وي داشته و بر اين اساس انتخاب اسباب بازي براي كودك بايستي متناسب با رشد جسمي، ذهني، عاطفي، اجتماعي و شخصيتي كودك باشد . نقش دين مبين اسلام نيز به عنوان كاملترين دستور زندگي توجه ويژه اي به بازي كودكان داشته است كه اين امربه طور كامل با مطالبي كه علوم روان شناسي به تازگي به آن رسيده است، مطابقت دارد آغاز رشد خلاقيت در كودكان دوره پيش از دبستان است كه در آن، بازي نقش عمده اي در شكوفايي استعدادها ايفا مي كند.بطور كل بازي در رشد خلاقيت ، رشد استقلال فردي، بهداشت رواني ، رشد ذهني و هوشي، آموزشي و تربيتي بازي، نقش بسزايي دارد.دربحث تربيت ديني كودكان وآموزش مفاهيم انتزاعي همانند خدا، قيامت ،بهشت،كيفر و پاداش اعمال و...بازي بهترين شيوه مي باشد،كه اين مفاهيم را بر پايه ويژگي‌هاي محسوس توصيف كنيم و آن‌ها را در قالب بازي‌ها و داستان‌هاي كودكان به آنان بياموزيم.بر اين اساس اسباب بازي يكي ازبهترين شيوه هاي بازي كردن كودكان مي باشد هنگام استفاده از اسباب‏بازي بسياري از مفاهيم احساسي، عاطفي و ارزشي و اجتماعي را مي‏فهمد و مي‏آموزد. بحث ونتيجه گيري كودك، هنگام استفاده از اسباب‏بازي بسياري از مفاهيم احساسي، عاطفي و ارزشي و اجتماعي را مي‏فهمد و مي‏آموزداسباب بازي براي يك كودك همانند نقش يك هم بازي مي‏تواند نقش ممتاز و منحصر به فردي در بهداشت رواني ومهارتهاي اجتماعي او داشته باشد. اسباب بازي براي كودكان نوعي غذاي رواني است و مي توان گفت كه يكي از نيازهاي مهم آنان به حساب مي آيد و جزئي از زندگي آنان را تشكيل مي دهد. چنانچه اسباب بازي هاي كودكان بادقت و برطبق اصول روان شناسي و هدفهاي آموزشي انتخاب شوند كودكان از طريق بازي خلاقيت خود را پرورش مي دهند. بنابراين اگر بازي هاي كودك توسط خودش به صورت آزادانه انتخاب شود، علاوه بر آماده كردن كودك براي پذيرش نقش هاي زندگي اجتماعي، در آينده مي تواند به رشد خلاقيت كودك كمك كند.درنوع انتخاب اسباب بازي براي كودك بايستي آزاداي عمل تاحدودي داشته باشد.. متناسب بودن با سنّ كودك، سادگي اسباب‏بازي، پرورش و گسترش دهنده خيال‏ها و تصورات، هم‏خواني اسباب‏بازي با ارزش‏هاي فرهنگي جامعه، توسعه دهنده توانايي‏ها و مهارت‏هاي جسمي كودك عمده ويژگيهايي مي باشد كه بايستي درتحقق اهداف اسباب بازي براي كودك توجه كرد.