«مظالم نامه» در متون ادب فارسي

موضوع دادرسي و دادپروري، همواره به‌عنوان يكي از موضوعات موردتوجه شاعران به‌خصوص در سرايش اشعار تعليمي بوده است. شاعران فارسي‌زبان در سرودن اين اشعار از قالب‌هاي گوناگوني بهره برده‌اند. ازجمله قالب مثنوي كه از پركاربرد و بهترين قالب‌هاي شعري براي سرودن حكايات و داستان‌ها است. حكاياتي كه درزمينۀ دادخواهي و دادرسي سروده شده، بيشتر در چهارچوب مظالم و دادخواهي در حضور پادشاه بوده است. مطالعه و بررسي اشعار داستان‌پردازان و شاعران برجسته و چيره‌دستي كه دربارۀ موضوع دادخواهي و مظالم شعر سروده اند، نشان مي‌دهد كه اين اشعار با برخورداري از رويكردي تعليمي در چارچوب خاص و يكپارچه‌اي سروده شده و داراي شالوده و درون‌مايۀ يكساني است. به همين دليل شايد بتوان اين‌گونه اشعار را در دسته‌اي خاص از انواع ادبي با عنوان «مظالم نامه» طبقه‌بندي كرد. هرچند طبقه‌بندي شعرو نثر متون ادب-فارسي در انواع گوناگون، كار دشواري مي‌نمايد و دقت و توجه بالايي نياز دارد و اگرچه هيچ شاعري، در هيچ ديواني با عنواني مستقل مانند ديگر انواع ادبي از قبيل: كارنامه،سوگندنامه،ساقي نامه و... از اين اشعار ياد نكرده است، امّا اين پژوهش كوشيده است كه با توجه به تعاريف ارائه شده از انواع ادبي، ضمن گردآوري اين اشعار، شكل، قالب، ساختار، درون مايه و موضوع آن ها را بررسي كند.