سيماي نفس انساني در «اخلاق ناصري»

«نفس» موضوعي است كه در دانش‌هاي گوناگون از زواياي مختلف بررسي شده است و سيماي آن در حوزة روان‌شناسي فلسفي و علم اخلاق برجستگي ويژه‌اي دارد. خواجه‌نصيرالدين طوسي ازجمله فلاسفه‌اي است كه در كتاب اخلاق ناصري، نفس را در پيوند با علم اخلاق مورد مداقّه قرار داده و ضمن نقل و نقد آراي حكماي مسلمان و متفكران يونان، تعريفي از نفس ارائه كرده كه تركيبي از «تعريف به حسب ذات» و «تعريف به حسب اسم» است. اثبات وجود نفس با علم حضوري، تكيه بر جوهريت نفس، اعتقاد به بساطت نفس، مجرد بودن نفس، ذاتي بودن ادراك نفس و سرانجام محسوس نبودن نفس ازجمله مطالبي است كه خواجه به آنها پرداخته و با اقامة برهان در پي اثبات اين ويژگي‌هاي نفس برآمده است. تلاش خواجه در پرداختن به نفس، از سويي وامدار پيشينيان است و از سوي ديگر، خالي از نوآوري نيست. پژوهش حاضر كه با روش تحليلي، توصيفي و مقايسه‌اي فراهم شده، در پي ريشه‌يابي ديدگاه خواجه دربارة نفس و نشان دادن نوآوري‌هاي او و ويژگي‌هاي مثبت و منفي نگاه وي است.